Badanie histopatologiczne w diagnostyce onkologicznej

Badanie histopatologiczne uznać należy za niezwykle istotny element diagnostyki chorób nowotworowych. Pochłania od kilkunastu godzin do nawet kilku tygodni, zależnie od tego czy pobrane były same komórki czy całe tkanki.

W celu jego przeprowadzenia z nieprawidłowej zmiany na ciele lub w jednym z organów pobiera się wycinek, który następnie zostaje zbadany pod mikroskopem. Dzięki temu możliwe staje się zarówno zdiagnozowanie choroby nowotworowej jak i ocena stopnia jej złośliwości.

Co to jest badanie histopatologiczne?

Badanie histopatologiczne to nic innego jak dokładna ocena mikroskopowa materiału. W celu jego wykonania konieczne jest pobranie tkanek od pacjenta z miejsca zmienionego chorobowo. Dokonuje się tego za pomocą biopsji lub np. śródoperacyjnie. Próbka zostaje odpowiednio zabarwiona i poddana wnikliwej obserwacji pod mikroskopem.

Badanie histopatologiczne słusznie kojarzone jest przede wszystkim z chorobami nowotworowymi, gdyż pozwala na uzyskanie wiedzy czy badana zmiana jest rakiem, a jeśli tak to zyskujemy informacje dotyczące stopnia jej złośliwości. To z kolei daje lekarzowi możliwość dobrania i wdrożenia odpowiednich metod leczenia. Metoda ta leży u podstaw diagnostyki chorób nowotworowych i u wielu pacjentów jej wykonanie jest niezbędne.

Zastosowanie badania histopatologicznego?

Jeśli lekarz przy okazji badania fizykalnego, USG czy innego badania obrazowego zaobserwuje nieprawidłowe zmiany w ciele pacjenta konieczne jest ich odpowiednie poznanie i sprawdzenie czy mają charakter nowotworowy. Wówczas zastosowanie znajduje badanie histopatologiczne.

Od pacjenta pobiera się wycinek tkanek z miejsc zmienionych przez chorobę i poddaje diagnozie pod mikroskopem. Daje to możliwość wczesnego wykrycia zmian i wdrożenia skutecznego leczenia, które jest niezwykle istotne w przypadku nowotworów. Dowiadujemy się jednocześnie czy jest to nowotwór złośliwy czy też nie.

Badania histopatologiczne wykonuje się również w innych sytuacjach, przykładowo : w ocenie zmian zapalnych, w ocenie zmian zwyrodnieniowych oraz podczas sądowo-lekarskich sekcji w celu ustalenia przyczyny zgonu.

Jak pobiera się wycinek do badań?

Najpowszechniej zastosowanie znajduje biopsja. Jej rodzaj dobierany jest do umiejscowienia zmiany oraz jej rodzaju. Najczęściej wykorzystywane jest znieczulenie miejscowe.

Niektóre rodzaje biopsji przewidują znieczulenie ogólne, np. biopsja śródoperacyjna.

Jak wygląda badanie pobranego wycinka?

Aby pobrany od pacjenta wycinek tkankowy mógł zostać poddany analizie patomorfologicznej konieczne jest jego wcześniejsze przygotowanie przez wykwalifikowany personel laboratoryjny.

Badanie składa się z następujących etapów:

1. Pobranie wycinka do badania.
2. Utrwalenie – w tym celu stosuje się specjalne utrwalacze, np. 40% roztwór formaliny. Działanie takie pozwala na utrwalenie pobranego fragmentu tkanek i zachowanie jego struktury zbliżonej do tej jaką miał przed pobraniem z organizmu.
3. Płukanie – wycinek tkankowy jest niejako czyszczony aby możliwe było usunięcie z niego pozostałości po utrwalaczach.
4. Odwodnienie – w celu przeprowadzenia tej procedury wykorzystywany jest alkohol o odpowiednim stężeniu.
5. Przeprowadzenie przez pośrednie płyny – wycinki tkanek przenoszone są do ksylenu i oczyszczane tym samym z pozostałości alkoholu.
6. Wycinki zatapiane są w parafinie.
7. Mikrotom – krajanie tkanek z zastosowaniem tego specjalnego urządzenia. Daje ono możliwość skrojenia odpowiednio obrobionego materiału tkankowego.
8. Odparafinowanie skrawków.
9. Barwienie skrawków.

Dopiero gdy wykonane zostaną wszystkie powyższe czynności preparat może zostać oceniony patomorfologicznie czyli sprawdzany jest wynik badania pod mikroskopem. Standardowe badanie histopatologiczne pochłania od 3 do 4 dni. Zależnie od laboratorium i możliwości wykonywania skomplikowanych procesów chemicznych wynosi około 10 dni.

Jeśli wykonywana jest biopsja śródoperacyjna, cały proces przebiega znacznie szybciej, wykonywane są mrożone preparaty, które można przygotować w kilkanaście minut, co jest niezwykle ważne w czasie trwania operacji, kiedy lekarz ma ograniczony czas i możliwości na oczekiwanie na wynik badania.

Czy badanie histopatologiczne powoduje powikłania?

To badanie samo w sobie nie. Powikłania mogą pojawić się w wyniku biopsji podczas której został pobrany wycinek do badania. Ich rodzaj uzależniony jest jednak od rodzaju ingerencji w organizm.