Dieta przy radioterapii – co jeść w trakcie leczenia?

W przypadku leczenia z zastosowaniem radioterapii dieta pełni również rolę pomocniczą. Jej zasady uzależnione są od okolicy ciała jaka poddana została naświetlaniom oraz od faktu czy pacjentowi dokuczają jakiekolwiek skutki uboczne spowodowane leczeniem.

Zadaniem właściwego jadłospisu jest minimalizowanie negatywnych skutków pojawiających się jako konsekwencja wymagającej terapii. Za niezwykle istotny element uważa się również to, aby nie dopuścić do nadmiernej utraty wagi u chorego.

Radioterapia bez skutków ubocznych

Jeśli chory w wyniku prowadzonych naświetlań nie odczuwa żadnych nieprzyjemnych skutków ubocznych to najlepszym wyborem będzie stosowanie zbilansowanej diety opartej na zasadach zdrowego żywienia.

Ważnymi elementami takiego jadłospisu są produkty dostarczające do organizmu pełnowartościowe białko oraz warzywa i owoce. Dopuszczalne jest korzystanie z każdej metody obróbki cieplnej, jednak zaleca się ograniczenie smażenia, gdyż takie produkty długo zalegają w żołądku co może skutkować występowaniem mdłości.

Ten rodzaj diety przewiduje ograniczenie spożycia jedzenia:

• tłustych mięs
• tłustych gatunków wędlin
• słodyczy
• ostrych przypraw
• produktów wędzonych.

Dodatkowe zalecenie mówi aby zrezygnować z jedzenia:

• przetworów konserwowanych, solonych, czy utrwalanych za pomocą octu oraz cukru
• kremowych ciast
• niedojrzałych owoców, zaś migdały i orzechy należy podawać rozdrobnione.

Zbilansowana dieta dla pacjenta onkologicznego przy radioterapii powinna również zawierać wysokie ilości witamin A, C, E oraz mikroelementów (żelazo, selen, cynk).

Obecność skutków ubocznych w wyniku naświetlania określonego obszaru ciała

Jeśli pojawiają się jakiekolwiek skutki uboczne związane z miejscowym naświetlaniem konieczne jest ich uwzględnienie również w komponowaniu jadłospisu dla osoby chorej.

Wskazane będzie jedzenie lekkostrawne z wysoką zawartością białka oraz wykluczenie z codziennej diety produktów, które nie są dobrze tolerowane – gluten, laktoza, błonnik.

Może się również zdarzyć, że konieczne będzie zmienienie konsystencji podawanych posiłków na bardziej płynną.

Stosowanie diety lekkostrawnej powinno zawierać takie składniki jak:

• Półtłusty lub chudy twaróg,
• Białe, czerstwe pieczywo,
• W ograniczonych ilościach jajka gotowane na miękko,
• Miód,
• Dżemy,
• Chude gatunki wędlin,
• Chude rodzaje mięs,
• Gotowane warzywa (szpinak, buraki, marchew, brokuły, kalafior, fasolka szparagowa, seler, kabaczek, cukinia),
• Pośród owoców najbardziej wskazane są : gotowane jabłka oraz surowe banany.
• Dojrzałe pomidory bez skóry mogą być jedzone w ograniczonej ilości,
• Kruche gatunki zielonej sałaty mogą być jedzone w ograniczonych ilościach,
• Wskazane jest doprawianie dań za pomocą łagodnych przypraw takich jak: wanilia, sok z cytryny (więcej), majeranek, kminek, cynamon, zielona pietruszka, koper,
• Obróbka potraw powinna odbywać się poprzez duszenie, gotowanie w wodzie lub na parze,
• Zalecane jest aby posiłki nie były nadmiernie obfite, natomiast spożywane co najmniej 5 razy w ciągu dnia,
• Temperatura spożywanych potraw nie może być nadmiernie wysoka.

Powikłania leczenia wynikające z naświetlań okolic głowy oraz szyi a stosowana dieta

W wyniku zabiegów radioterapii prowadzonej w tym obszarze ciała mogą pojawić się takie skutki niepożądane jak zaburzenia odczuwania smaku czy znaczące zmniejszenie apetytu. W takim wypadku nie ma konieczności wdrażania specjalnych zaleceń żywieniowych, a jedynie stosowanie się do zasad racjonalnego żywienia dla pacjentów onkologicznych.

Innym objawem ubocznym może być zaburzenie i zmniejszenie ilości wytwarzania śliny oraz związana z tym suchość w ustach.

Konsekwencją tego mogą być problemy z przeżuwaniem oraz przełykaniem pokarmów. W takiej sytuacji zaleca się stosowanie diety lekkostrawnej, mielonej. Zasady dobierania składników żywieniowych są identyczne jak w przypadku racjonalnej diety jednak wszystkie posiłki powinny być dobrze ugotowane i zmielone, podawane w formie papki.

Dodatkowo nie mogą zawierać składników które powodują podrażnienia jamy ustnej, błony śluzowej oraz przełyku, takie jak : mocno kwaśne, mocno słone, czy pikantne dania i przyprawy. Osoby borykające się z zaburzeniami wytwarzania śliny wskazują iż pomocne jest rzucie gumy oraz ssanie cukierków.

W sytuacji, gdy problemy z przeżuwaniem oraz przełykaniem pokarmów są bardzo duże konieczne może okazać się przejście na dietę płynną. Wszystkie składniki zawarte w diecie powinny być odpowiednio przetarte oraz zmielone.

Przyjmowane płynne pokarmy można wzbogacić:

• śmietanką
• gotowanym mięsem
• twarożkiem homogenizowanym
• mlekiem w proszku
• owocami
• gotowanymi warzywami
• budyniem
• kisielem
• jogurtem.

Zalecane jest uzupełnianie zmniejszonych porcji pokarmowych za pomocą substancji przemysłowych.

Skutki uboczne związane z naświetlaniami klatki piersiowej a dieta

Jeśli stosowane zabiegi naświetlania mają niewielki zakres to w większości przypadków nie pojawiają się dotkliwe skutki uboczne, które powodowałyby konieczność wprowadzenia zmian w stosowanej diecie.

W czasie radioterapii tych części ciała najpowszechniejszym powikłaniem jest uporczywa zgaga czyli wyrzucanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku.

Jeśli coś takiego się pojawia konieczne jest poinformowanie o tym fakcie lekarza prowadzącego, który zaleci wdrożenie diety lekkostrawnej, ze wszelkimi jej zasadami. Należy natomiast unikać herbaty miętowej, po którą wielu z nas sięga przy tego rodzaju dolegliwościach, jest ona jednak nie wskazana.

Skutki uboczne związane z prowadzeniem naświetlań w obrębie jamy brzusznej a dieta

Przeprowadzanie naświetlań w okolicy jamy brzusznej może spowodować czasową nietolerancję laktozy. Ten objaw najczęściej jest jedynie przejściowy i zastosowanie odpowiedniej diety pozwala na całkowite pozbycie się go. Za główny objaw nietolerowania cukru mlecznego jakim jest laktoza uznaje się biegunkę.

W sytuacji gdy pojawi się nietolerancja laktozy lekarz z całą pewnością zleci stosowanie diety lekkostrawnej, jednak najważniejsze jest całkowite wyeliminowanie mleka ze swojego codziennego menu. W wielu przypadkach przetwory z mleka są już tolerowane przez organizm chorych. Obecnie w sklepach dostępne są produkty, w tym również mleko oznaczone jako „bez laktozy”. Można zacząć wybierać je zamiast tradycyjnych.

Naświetlania w obrębie jamy brzusznej mogą również doprowadzić do uszkodzenia kosmków jelitowych i w związku z tym nietolerancji glutenu, który znajduje się w licznych produktach zbożowych. Wówczas wskazane jest wybieranie pokarmów oznaczonych specjalnym znakiem przekreślonego kłosa zbożowego, który oznacza, ze dana rzecz nie zawiera w składzie glutenu. W wielu większych sklepach znajdziemy już całe działy z żywnością bezglutenową. Mąkę pszenną zastępujemy wówczas ryżową, kukurydzianą lub ziemniaczaną.

Aby zminimalizować skutki uboczne i doskwierającą biegunkę konieczne jest również zmniejszenie podaży błonnika pokarmowego. Z tego powodu wszelkie warzywa i owoce podajemy w formie ugotowanej oraz rozdrobnionej – kompoty, przeciery, pasteryzowane soki.

Koniecznie w czasie występowania biegunek należy pamiętać o odpowiednim uzupełnianiu płynów w organizmie. Jeśli mamy biegunkę musimy bezwzględnie dużo pić. Dzięki temu można w znacznym stopniu zmniejszyć powikłania związane z uporczywym rozwolnieniem. Konieczne jest jednocześnie uzupełnianie poziomu potasu w organizmie, który jest silnie wypłukiwany w czasie wzmożonych wypróżnień. Jego bogatym źródłem są pomidory, ziemniaki oraz banany. Wskazane jest również regularne wypijanie siemienia lnianego przygotowanego na wodzie, gdyż wykazuje działanie ochronne dla śluzówki jelita.

Naświetlania a dieta

Jeśli w czasie prowadzenia radioterapii pojawiają się jakiekolwiek skutki uboczne, które utrudniają nam życie i normalne żywienie należy koniecznie zgłosić ten fakt lekarzowi prowadzącemu. Jedną z częściej stosowanych praktyk jest wprowadzenie diety lekkostrawnej, jednak mogą pojawić się dodatkowe zalecenia żywieniowe, które pomogą nam w mało inwazyjny i przyjazny dla naszego ustroju sposób przywrócić równowagę.