Skąd się biorą nowotwory złośliwe i dlaczego są takie niebezpieczne?

Obecnie o nowotworach wypowiadamy się w kontekście chorób cywilizacyjnych. Chyba każdy z nas zetknął się z tym przerażającym schorzeniem, czy to pośród rodziny, czy wśród znajomych.

Zachorowań z pewnością jest wiele, ale wzrosła również wykrywalność tego rodzaju chorób. Problem w tym, że nadal niewiele osób zdaje sobie sprawę, czym rak właściwie jest i jak dochodzi do powstania guza. Nie wiemy też, czy każdy nowotwór jest złośliwy i stanowi zagrożenie dla życia.

Reakcja na diagnozę „rak” może być różna. Szczególnie ze strony samego pacjenta. Jednak pojawia się wiele emocji, często skrajnych, których wyrażenie bywa trudne. Mimo wszystko choroba powoduję lęk, uczucie strachu.

Aż do końca XX wieku nowotwory złośliwe stanowiły choroby nieuleczalne, które nieuchronnie prowadziły do śmierci. W dzisiejszych czasach, dzięki znaczącemu postępowi medycyny, możemy powiedzieć, że zdecydowanie lepiej radzi ona sobie z leczeniem raka, jednak nadal ogromnym wyzwaniem dla onkologii jest całkowite wyleczenie raka.

Dlaczego mówimy o nim per „rak”?

Nazwa rak pojawiła się w czasach starożytnych. Wówczas, w taki sposób określane były złośliwe guzy w kobiecych piersiach, które z wyglądu przypominały popularnego skorupiaka -kraba.

Z biegiem czasu nazwa ta stała się ogólną dla wszystkich rodzajów guzów złośliwych, niezależnie od części ciała, w której się pojawiały. Na taką tendencję wskazują już średniowieczne zapiski.

Rak a nowotwór, czyli czy każdy nowotwór jest rakiem?

W piśmiennictwie i w mowie potocznej możemy spotkać się z zamiennym stosowaniem pojęć nowotwór oraz rak. Nie jest to jednak do końca właściwe. Nie każdy nowotwór jest bowiem rakiem. Rak to nowotwór złośliwy. Jeśli guz jest łagodny, to jest nowotworem, ale nie jest rakiem. Jednak każdy rak to nowotwór złośliwy.

Rak, w przeciwieństwie do nowotworów łagodnych, wyróżnia się zdolnością komórek do nieustannego rozrostu i rozprzestrzeniania się po całym organizmie. W tym wypadku komórki nowotworowe mają działanie destrukcyjne dla zdrowych tkanek.

Nowotwory złośliwe

RAK. W tym przypadku dochodzi do nieustannego wzrostu komórek rakowych. Jednocześnie dochodzi do pojawiania się innych ognisk chorobowych w organizmie – przerzutów. Pojawiające się nieprawidłowe komórki dążą do niszczenia prawidłowych w organizmie.

W wielu przypadkach wykazują również oporność na leczenie. Jeśli nowotwór złośliwy zostanie wcześnie wykryty, to najczęściej istnieje możliwość wycięcia guza i zdecydowanie rosną rokowania dla konkretnego pacjenta. Raka stwierdzonego w zaawansowanym stadium leczy się z zastosowaniem radioterapii i chemioterapii.

Nowotwory łagodne

Cechą charakterystyczną tego rodzaju nowotworów jest fakt, że rosną one miejscowo i nie powodują powstawania przerzutów. Stanowi rozpoznanie powszechniejsze niżeli rak, jednak jednocześnie nie stanowi dużego problemu w rozumieniu onkologicznym.

Jeśli lekarz rozpozna nowotwór o niezłośliwym charakterze, to najczęściej wystarczającym postępowaniem jest operacja lub regularna obserwacja. Niektóre przypadki guzów niezłośliwych rozpoznaje się jako tzw. stan przedrakowy, czyli zmianę, która z czasem może przemienić się w nowotwór złośliwy. Jednym z najlepszych przykładów są tu polipy jelita grubego.

W jaki sposób dochodzi do powstania raka?

Nowotwory złośliwe stanowią zupełnie nową strukturę w naszych organizmach. Nie dostają się jednak do nich z zewnątrz, a pojawiają się na skutek przekształcenia się komórek występujących już w naszym ustroju.

Dochodzi do tego, że organizm przestaje kontrolować część z komórek, które wchodzą w jego skład. W konsekwencji dochodzi do ich mnożenia się, wzrostu i rozprzestrzeniania się.

Cały proces powstawania nowotworu złośliwego rozpoczyna się od zaledwie jednej nieprawidłowej komórki. Następnie dochodzi do jej podziału i pojawienia się komórek potomnych.

Na tym etapie nie ma absolutnie żadnych objawów, stąd nie ma możliwości zapobiegania zachorowaniu czy tak wczesnego leczenia. Takie nieprawidłowe komórki nowotworu złośliwego dążą do zniszczenia organizmu, poprzez zajmowania zdrowych komórek, jak i coraz większe rozprzestrzenianie się.

Wzrost guza jest procesem bardzo szybkim, dochodzi do intensywnego dzielenia się komórek, co ma pozwolić na znaczące zwiększenie ich masy.

W przypadku raka mamy do czynienia z jeszcze jedną silnię wyróżniającą cechą. Są nią przerzuty. Pojawiają się, ponieważ zmienione chorobowo komórki zmieniają miejsce swojego pobytu, przenosząc się do innych części organizmu. Taka migracja często następuje do płuc, mózgu, kości czy wątroby.

Początkowo próby walki z rakiem podejmuje jeszcze nasz układ odpornościowy. Częściowo udaje mu się doprowadzić do spowolnienia jego rozrostu i zmniejszyć zagrożenie dla zdrowych tkanek. Jest to czas, w którym leczenie onkologiczne jest jeszcze stosunkowo łatwe do przeprowadzenia.

Problemem jest jednak fakt, że w tym czasie pojawia się niewiele objawów i często są one bardzo niespecyficzne, w konsekwencji diagnoza nie jest tak szybko stawiana. Gdy objawy stają się widoczne, to rak jest najczęściej już w zaawansowanym stadium rozwoju.

Czemu pojawia się rak?

Przekształcenie się komórek na nowotworowe wynika z nieprawidłowości w obrębie kodu DNA. Mimo wielu badań naukowcom do dziś nie udało się znaleźć odpowiedzi na pytanie, z jakiego powodu u jednych osób dochodzi do pojawienia się nowotworu złośliwego, a u innych nie.

Nieprawidłowości w kodzie DNA mogą pojawić się z różnych przyczyn. Wpływ z pewnością mają czynniki zewnętrzne, takie jak palenie papierosów, zarówno czynne, jak i bierne, kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi i inne. Nie bez znaczenia są również uwarunkowania genetyczne oraz osłabienie odporności nowotworowej.

Istnieje wiele czynników, które zwiększają naszą predyspozycję na rozwój raka. Wyróżniamy zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Zdaniem specjalistów najlepiej przyjmować, że to wspólne oddziaływanie i jednych i drugich sprawia, że dochodzi u nas do rozwoju nowotworu złośliwego.