Ultrasonografia (USG) w diagnostyce onkologicznej

Ultrasonografia w skrócie USG to jedno z popularniejszych i nowocześniejszych badań współczesnej medycyny. Daje wysokie możliwości diagnostyczne przy zachowaniu swojej niskiej inwazyjności, o czym może świadczyć fakt iż jest powszechnie przeprowadzana nawet u kobiet ciężarnych.

Można ją wykonywać wielokrotnie w niewielkich odstępach czasu. Emitowane przez urządzenie ultradźwięki pozwalają na uwidocznienie na ekranie komputera obrazu poszczególnych narządów oraz struktur w naszym organizmie i wykrycia w nich wszelkich nieprawidłowości, takich jak: guzy czy zgrubienia.

Gdzie USG znajduje zastosowanie?

Z pomocą ultrasonografii można badać m.in. :

• Piersi,
• Trzustkę,
• Wątrobę,
• Nerki,
• Jajniki,
• Mosznę,
• Jądra,
• Szyjka i dno macicy (USG ginekologiczne, dopochwowe),
• Wykrywanie mięśniaków, torbieli jak i chorób nowotworowych w obrębie narządu rodnego,
• U kobiet ciężarnych pozwala na ocenienie czy płód rozwija się prawidłowo,
• Pod kontrolą aparatu USG wykonuje się biopsję w celu pobrania tkanek do badania histopatologicznego.

Jak działa ultrasonografia?

W celu stworzenia obrazu wnętrza ludzkiego ciała wykorzystuje się fale akustyczne o wysokiej częstotliwości, których ludzkie ucho usłyszeć nie jest w stanie. Ich zakres to od 1 do 10 MHz. Wnikają one w nasze ciało nie powodując najmniejszego dyskomfortu czy bólu, rozchodzą się nie uszkadzając komórek.

Niewątpliwą zaletą ultrasonografu jest jego bezpieczeństwo, które można określić jako całkowite porównując chociażby do promieniowania RTG. USG można stosować w małych odstępach czasu, bez najmniejszego ryzyka nawet u ciężarnych kobiet.

Badanie USG nie wymaga wprowadzania do ludzkiego ustroju jakichkolwiek płynów w celu uzyskania kontrastu. Wynika to z faktu, iż każdy organ odbija fale dźwiękowe w inny sposób, daje to możliwość trafnego rozpoznania jego struktury. Dla uproszczenia można przyjąć, że ultrasonograf dokonuje ułożenia obitych fal dźwiękowych w kształty, co pozwala na zauważenie odchyleń od normy. Można by porównać jego działanie do echolokacji stosowanej przez nietoperze do poruszania się po ciemku.

Za niezwykle istotny element ultrasonografu uznać należy jego głowicę, w której zlokalizowany jest przetwornik ultradźwięków. Pozwala on na zamianę impulsu dźwiękowego na elektryczny co skutkuje uwidocznieniem obrazu narządu na monitorze.

Przed rozpoczęciem badania konieczne jest odsłonięcie właściwej części ciała, która ma zostać jemu poddana. Lekarz nakłada odpowiedni żel ułatwiający przewodzenie impulsów dźwiękowych jak również umożliwiający sprawne przesuwanie głowicy po skórze. Następnie przykłada głowicę do skóry i rozpoczyna badanie. Na monitorze można obserwować wygląd całego badanego obszaru.

Czy za pomocą USG można zbadać całe ciało?

Nie. Powietrze znajdujące się w płucach oraz układzie pokarmowym, jak również tkanka kostna nie przepuszczają ultradźwięków w ich badaniu konieczne jest więc zastosowanie innych metod diagnostycznych. Nie możliwe jest chociażby obejrzenie z zastosowaniem USG wnętrza czaszki – tu zastosowanie znajduje tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Wyjątek stanowią niemowlęta, u których można wykonać USG główki poprzez niezarośnięte ciemiączko.

Przygotowanie do badania

Większość badań z zastosowaniem ultrasonografu nie wymaga od nas specjalnego przygotowania.

Za wyjątki można uznać badanie gruczołu krokowego panów przez odbytniczo – tutaj zaleca się wcześniejsze przeprowadzenie lewatywy, oraz badanie jamy brzusznej przed którym powinniśmy spożywać lekkostrawne posiłki, być na czczo, nie palić papierosów, wypić litr wody niegazowanej aby pęcherz był wypełniony. Inne dodatkowe zalecenia wskaże nam lekarz.

Certyfikaty

W Polsce kwestia wykonywania USG nie jest w żaden sposób regulowana prawnie. Powoduje to że każda osoba posiadająca dyplom medyczny, która nabędzie odpowiednie urządzenie może przeprowadzać badania. Z tego powodu pacjenci powinni zawsze sprawdzać czy w gabinecie do którego się wybierają lekarz posiada odpowiedni certyfikat PTU, który może otrzymać po odbyciu serii wykładów oraz zajęć praktycznych.

Nie jest on przyznawany dożywotnio, aby go utrzymać konieczne jest zdobywanie 60 punktów w ciągu 5 lat co w praktyce oznacza uczestnictwo w szkoleniach co najmniej dwa razy na rok. W przeciwnym razie certyfikat traci ważność.

Podobnie ze sprzętem do wykonywania badania, raz na 5 lat powinien on przejść szczegółowy przegląd techniczny w Zakładzie Ultradźwięków Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN. W przeciwnym razie prowadzenie z jego zastosowaniem badań może być niewiarygodne.

Każdy pacjent ma prawo do informacji na temat kwalifikacji lekarza i jakości sprzętu na jakim będzie badany. Jeśli wykonujemy badanie prywatnie naszą czujność powinny wzbudzić również nazbyt niskie lub zbyt wysokie ceny wykonania podstawowych i najpopularniejszych badań z zastosowaniem ultrasonografu.