Choroba nowotworowa a płodność

Rak jest diagnozą, która większość osób zupełnie zwala z nóg. W obliczu takiego rozpoznania nie myślimy zwykle o niczym poza wyleczeniem. Jest jednak jeszcze jeden niezwykle istotny aspekt, a mianowicie płodność. Z pewnością będzie to mniej trapiące dla osób, które dzieci już posiadają, jednak jeśli na nowotwór choruje młoda osoba, nieposiadająca do chwili obecnej własnej rodziny, z pewnością w czasie gdy raka uda się wyleczyć może pojawić się kolejny ogromny dramat życiowy pt. „nie mogę mieć dzieci”. Nie jest to jednak przesądzone.

Niepłodność nie jest gwarantowana!

Oczywiście nie każda terapia onkologiczna prowadzi do niepłodności. Warto jednak mieć świadomość, iż istnieje taka możliwość.

Dzięki temu w momencie, gdy lekarz stwierdza konieczność przeprowadzenia leczenia operacyjnego, radioterapii lub chemioterapii możemy odpowiednio przygotować się do tego, aby w przyszłości nie stracić szansy na posiadanie własnego dziecka.

Wspólnie z lekarzem onkologiem należy rozważyć wszelkie dostępne formy zachowania płodności.

Jak terapia onkologiczna oddziałuje na płodność?

Inwazyjne leczenie chorób nowotworowych może prowadzić do zdecydowanie zbyt wczesnego wygasania czynności jajników i w konsekwencji niepłodności.

Odpowiedni dobór terapii jest niezwykle istotny w przypadku kobiet przed 35 rokiem życia, które nie mają jeszcze potomstwa. Wówczas warto omówić z lekarzem ewentualne plany rodzicielstwa w przyszłości i wybrać taki rodzaj leczenia, który nie stanie na przeszkodzie do spełnienia tych zamierzeń.

W wielu przypadkach prowadzone działania operacyjne, mające na celu usunięcie zmiany nowotworowej, chemioterapia czy radioterapia mogą prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty płodności.

W przypadku leczenia onkologicznego może dojść do następujących zaburzeń na tym tle:

• Całkowita oraz trwała niepłodność, wywołana: niezdolnością zarodka do zagnieżdżenia się w śluzówce macicy, zatrzymaniem dojrzewania komórek jajowych w jajnikach, niezdolnością do utrzymania ciąży.
• Płodność ograniczona – w takim wypadku kobietom bardzo trudno jest zajść w ciąże, ale nie jest to całkowicie niemożliwe. Pojawiają się zaburzenia hormonalne, dochodzi do zmniejszenia rezerwy komórek jajowych, leczenie może również doprowadzić do uszkodzeń w obrębie układu rodnego, które skutkują znaczącym ograniczeniem możliwości poczęcia w sposób naturalny.
• Po leczeniu powraca wcześniejszy poziom płodności, jednak dochodzi do wcześniejszej menopauzy. Liczne terapie prowadzą do uszkodzenia części komórek należących do rezerwy jajnikowej. Konsekwencją jest występowanie krótkotrwałego okresu płodności, a następnie wygaszenia czynności jajników oraz przedwczesnej menopauzy, w wyniku zmniejszenia rezerwy komórek jajowych w jajnikach.

Co oddziałuje na poziom płodności kobiety w czasie leczenia choroby nowotworowej?

• Poziom płodności przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego,
• Wiek pacjentki,
• Lokalizacja na ciele oraz zastosowana dawka radioterapii,
• Wielkość dawki oraz typ chemioterapii,
• Miejsce i zakres operacji.

Jak konkretne metody leczenia onkologicznego wpływają na płodność?

Leczenie nowotworów nie stanowi terapii obojętnej dla płodności, szczególnie u kobiety. Im dłuższe i większe dawki promieniowania, tym bardziej rośnie ryzyko uszkodzeń w obrębie układu rozrodczego.

Operacja – wszystko zależne jest od rodzaju nowotworu i tego, co i ile ma zostać wycięte. Jeśli choroba zajęła okolice układu rozrodczego lub znajduje się w jego obrębie, to może dojść do całkowitej utraty płodności, w celu ratowania życia.

Chemioterapia – znaczenie ma tutaj, jaka substancja czynna zastosowana zostanie w leczeniu. Ten sposób może bowiem prowadzić do uszkodzenia lub też całkowitego zniszczenia komórek jajowych.

Radioterapia – może być niebezpieczna, prowadząc do uszkodzenia układu rozrodczego, w tym macicy, jeśli znajduje się w bezpośredniej okolicy miednicy. Jeśli promieniowanie koncentrowane jest na przysadce mózgowej lub części mózgu odpowiedzialnej za produkcję hormonów, możliwe staje się wywoływanie niepłodności poprzez oddziaływanie na ich produkcję.

Przeszczep komórek macierzystych oraz szpiku – najczęściej uzupełniane dużymi dawkami chemioterapii lub napromieniowaniem całego ciała, co z kolei wywołuje niepłodność w wyniku uszkodzenia macicy oraz jajników.

Kiedy po leczeniu mogę zajść w ciążę?

Lekarze zalecają, aby odczekać co najmniej pół roku od wyleczenia do czasu planowania potomstwa. Wadliwe, zmienione przez chemię czy radioterapię komórki jajowe zdaniem lekarzy powinny w tym czasie zdążyć, zostać wydalone z organizmu, co spowoduje spadek ryzyka rozwoju groźnych schorzeń genetycznych.