Zaburzenia metaboliczne a choroba nowotworowa

W przebiegu chorób nowotworowych może dochodzić do pojawiania się rozmaitych zaburzeń metabolicznych. W ich konsekwencji może zdecydowanie opóźnić się postawienie prawidłowej diagnozy i rozpoczęcie leczenia. Innym zagrożeniem jest wystąpienie bezpośredniego zagrożenia dla utraty zdrowia lub życia.

Zaburzenia metaboliczne mogą pojawić się jako konsekwencja leczenia, które w większości przypadków cechuje się wysoką inwazyjnością, jak również możliwe jest ich wyniknięcie bezpośrednio z samego schorzenia onkologicznego. Niezwykle istotne będzie więc ich wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

Rodzaje zaburzeń metabolicznych

Pośród zaburzeń metabolicznych, które mogą mieć miejsce w chorobach onkologicznych, wyróżniamy m.in.:

• Hiperkalcemię,
• Hiperurikemię,
• Zespół ostrego rozpadu guza,
• Kwasica mleczanowa.

Zespół ostrego rozpadu guza

Zaburzenie metaboliczne pojawiające się jako konsekwencja naturalnych procesów lub wynik prowadzonego leczenia. Do wystąpienia zespołu ostrego rozpadu guza dochodzi najczęściej u osób chorujących na chłoniaki lub białaczki. Cechuje je bardzo szybkie podwajanie masy oraz wysoki poziom chemiowrażliwości. Ten rodzaj zaburzenia metabolicznego nie daje charakterystycznych objawów, w związku z tym postawienie trafnej diagnozy może sprawiać znaczne trudności.

Podstawami w diagnozowaniu zespołu ostrego rozpadu guza są następujące badania: sprawdzanie poziomu kwasu moczowego w surowicy, fosforanów, kreatyniny, potasu, wykazaniu obniżonej zawartości wapnia oraz stwierdzeniu niewydolności nerek.

W wyniku uwolnienia kwasów nukleinowych dochodzi do hiperurykemii. Gdy ma miejsce wydostanie się fosforu z komórek nowotworowych, rozwija się hiperfosfatemia. Warto zauważyć, iż stężenie komórek fosforu jest zdecydowanie wyższe w guzach nowotworowych niżeli w zdrowych tkankach. Oprócz tego odgrywa on rolę w wiązaniu wapnia, może więc dojść do hiperkalcemii.

Hiperkalcemia

To zaburzenie metaboliczne dość powszechne w licznych chorobach nowotworowych. Prowadzi do wystąpienia poważnych zaburzeń elektrolitowych. To właśnie zaburzenia gospodarki elektrolitowej organizmu stanowią najcenniejszą wskazówkę diagnostyczną w przypadku występowania hiperkalcemii.

Wystąpienie tego zaburzenia metabolicznego ma miejsce najczęściej w takich schorzeniach onkologicznych jak: rak płuc, rak piersi, szpiczak mnogi czy rak nerki. Pośród podstawowych objawów wyróżniamy: silne osłabienie, nieustanne pragnienie, nadmierną senność, która może również przechodzić w śpiączki, arytmię, bradykardię, nudności wymioty. Kwestia tego, czy i jakie leczenie zostanie ewentualnie podjęte, uzależnione jest od stanu osoby chorej oraz poziomu wapnia, jaki zostanie oznaczony we krwi.

Hiperurykemia

Jest to rodzaj zaburzenia metabolicznego, który opiera się na utrzymywaniu się podwyższonego poziomu kwasu moczowego w surowicy. Stan taki najczęściej rozwija się u osób chorych na białaczki, chłoniaki czy czerwienicę.

Uznaje się, że największe ryzyko rozwinięcia się hiperurykemi występuje w sytuacji, gdy początkowa masa guza była duża, a wdrożone postępowanie lecznicze doprowadziło do jego remisji. Konsekwencją może być występowanie wysokiego stężenia kwasu moczowego we krwi, następnie dochodzi do jego krystalizowania się w kanalikach nerkowych, co stanowi bezpośrednią przyczynę niewydolności nerek.

Objawy hiperurykemi bywają nieswoiste. Często dochodzi do pojawienia się nudności, wymiotów, zaburzeń świadomości, dość powszechne są bóle stawowe. Diagnoza zostaje postawiona na bazie przeprowadzonych badań laboratoryjnych: kwas moczowy, kreatynina oraz mocznik we krwi.

Kwasica mleczanowa

Do pojawienia się tego zaburzenia metabolicznego często dochodzi u chorych, u których obserwuje się bardzo szybki rozwój nowotworów układu krwiotwórczego. W ustroju takiej osoby zmniejsza się perfuzja tkanek, pojawia się hipoksja, a ostatecznie dochodzi do postania mleczanów w środowisku beztlenowym.

Kwasicy mleczanowej sprzyjają przerzuty guza na powierzchnię wątroby lub uszkodzenie tego narządu. W celu rozpoznania schorzenia bierze się pod uwagę przede wszystkim poziom mleczanów w badaniu laboratoryjnym krwi.

O zastosowaniu leczenia decyduje lekarz prowadzący. Ma ono najczęściej charakter systemowy i koncentruje się na eliminacji przyczyn. W wielu przypadkach zastosowanie dializ pozwala na uzyskanie pozytywnych rezultatów.

Zapamiętaj!

Schorzenia metaboliczne są niezwykle niebezpieczne dla osób chorujących na nowotwory. Mogą stać się powodem wystąpienia sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia.

Do ich pojawienia się może dojść samoistnie bądź też w wyniku prowadzonego leczenia, z tego powodu konieczne jest nieustanne kontrolowanie i monitorowanie stanu chorego. Daje to możliwość podjęcia właściwych działań zapobiegawczych, jak również leczniczych w sytuacji pojawienia się niepokojących objawów.