Białaczka – objawy, leczenie raka i rokowanie

Terminem białaczka nazwać można całą grupę chorób nowotworowych, które ściśle wiążą się z układem krwiotwórczym. W raku krwi dochodzi do niekontrolowanego rozrostu komórek białych krwinek w szpiku kostnym oraz węzłach chłonnych, czego konsekwencją jest przenikanie do obiegu żylnego zarówno komórek odpowiednio rozwiniętych jak i tych niedojrzałych.

Białaczki uznawane są za nowotwory złośliwe krwi. Ich różne typy mogą mieć odmienny przebieg i objawy. Zaburzenia ilościowe i jakościowe krwi stanowią duże zagrożenie zdrowotne dla człowieka.

Podział białaczek

Raki krwi klasyfikuje się według określonych kryteriów.

Wyróżniamy następujące odmiany:

  1. AML – ostra białaczka szpikowa,
  2. ALL – ostra białaczka limfoblastyczna,
  3. CML – przewlekła białaczka szpikowa,
  4. CLL – przewlekła białaczka limfatyczna.

Przyczyny/ czynniki predysponujące/ czynniki ryzyka raka krwi

Nie poznano do chwili obecnej jednoznacznej i pewnej przyczyny, która wywołuje zachorowanie na białaczkę.

W etiologii tego schorzenia mówi się o czterech grupach odpowiedzialnych czynników:

  1. Czynniki zakaźne – w tej grupie wymienia się różnego rodzaju choroby zakaźne, a w szczególności te o podłożu wirusowym. Mogą one powodować rozwój białaczki.
  2. Czynniki genetyczne – osobnicza predyspozycja, dodatni wywiad rodziny dotyczący chorób nowotworowych, w tym przede wszystkim nowotworów krwi.
  3. Upośledzenie funkcjonowania układu odpornościowego.
  4. Czynniki chemiczne, biologiczne bądź fizyczne, które mogą rozpocząć proces aktywacji nowotworu.

Objawy białaczki

Symptomy jakie daje choroba nowotworowa krwi – białaczka mogą długo nie powodować w nas niepokoju, być niezauważone lub po prostu nie występować.

Wynikiem takiego stanu rzeczy jest fakt, iż schorzenia tego rodzaju są najczęściej diagnozowane zupełnie przypadkowo podczas różnego rodzaju badań kontrolnych czy profilaktycznych.

Istnieją jednak objawy, które mogą nasuwać podejrzenie białaczki i powinny skłonić do dokładniejszej diagnostyki w tym kierunku, tym samym ich wychwycenie pozwoli na wczesne wykrycie i ułatwi proces leczenia.

Białaczki ostre wyróżniają się charakterystyczną grupą objawów mogącą wskazywać na ich wystąpienie:

  • Ogólne silne osłabienie organizmu,
  • Szybkie męczenie się,
  • Gorączka typu septycznego,
  • Gwałtownie postępujący rozwój stanu chorobowego i pogorszenie samopoczucia, zdrowia osoby chorej,
  • Powstawanie śródskórnych wybroczyn bez wyraźnej przyczyny,
  • Powstawanie mniejszych i większych siniaków bez wyraźnej przyczyny,
  • Samoistne krwotoki, np. z nosa,
  • Niedokrwistość,
  • Skaza krowotoczna,
  • Bladość powłok,
  • Często powtarzające się infekcje w wyniku uszkodzenia systemu odpornościowego,
  • Bóle kostno-stawowe,
  • Powiększenie wątroby,
  • Powiększenie śledzony,
  • Powiększenie węzłów chłonnych,
  • Bóle brzucha,
  • Poczucie ucisku w klatce piersiowej,
  • Duszności,
  • Dolegliwości zbliżone do tych występujących w przypadku anginy – szarobrunatny nalot i trudno gojące się owrzodzenia na najczęściej przyrosłych migdałkach, języku lub błonie śluzowej jamy ustnej.

Białaczki przewlekle wyróżniają się charakterystyczną grupą objawów, które mogą sugerować nam rozwój procesu chorobowego i powinny skłaniać do precyzyjniejszej diagnostyki;

  • Wzrost podatności na zakażenia,
  • Poczucie wzmożonego ucisku w jamie brzusznej,
  • Stale postępujące ogólne osłabienie organizmu,
  • Zmniejszenie sprawności fizycznej,
  • Gorączka,
  • Nocne poty,
  • Gwałtowne chudnięcie,
  • Uczucie braku tchu,
  • Bóle gardła o zmiennym charakterze,
  • Ogólne lub miejscowe, stale postępujące powiększenie węzłów chłonnych itp.,
  • Pogłębiająca się bladość skóry,
  • Pogłębiająca się bladość spojówek i widocznej błony śluzowej jamy ustnej.

Obawy białaczki u dzieci

U najmłodszych szczyt zachorowań koncentruje się pomiędzy 2 a 5 rokiem życia. Najpowszechniejszą odmianą raka krwi u dzieci jest ostra białaczka limfoblastyczna.

Możemy więc mówić o szybkim przebiegu choroby. Ogólne objawy będą takie same jak u osób dorosłych. Wśród czynników na jakie rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę wymienia się : bóle nóg lub wszystkich kości pojawiające się bez wyraźnej przyczyny czy jakiegokolwiek urazu. Dolegliwości te pojawiają się najczęściej nocą na skutek rozgrzania.

Diagnostyka białaczki

  • Morfologia krwi,
  • Biopsja szpiku kostnego i przeprowadzenie badania histopatologicznego,
  • Obserwacja szpitalna – w celu rozróżnienia rodzaju białaczki,
  • Badanie cytochemiczne,
  • Badanie molekularne,
  • Badanie genetyczne,
  • Jeśli wystąpiło powiększenie węzłów chłonnych również pobiera się wycinek do badania histopatologicznego.

Leczenie białaczki

Leczenie białaczki musi odbywać się na odpowiednim oddziale szpitalnym, przygotowanym do maksymalnego zredukowania narażenia chorego na wszelkie drobnoustroje chorobotwórcze. Wynika to z faktu, iż bardzo często pacjenci z białaczką umierają na powikłania wywołane leczeniem.

Obniża ono ich odporność i stają się bardziej podatni na wszelkiego rodzaju infekcje czy zakażenia, które jednocześnie stają się niezwykle trudne do wyleczenia.

Postępowanie lecznicze uzależnione jest od rodzaju białaczki i jej rokowań. Decyzja podejmowana jest przez zespół lekarzy po przeanalizowaniu indywidualnego przypadku.

Białaczki ostre leczy się poprzez wstępne zastosowanie chemioterapii redukcyjnej. Kolejnym krokiem jest zdecydowanie o możliwości wykonania przeszczepu szpiku kostnego.

Uzależnia się to od stanu pacjenta, rokowań oraz szacowanego ryzyka nawrotu choroby. Wówczas niezwykle istotne staje się znalezienie zgodnego dawcy.

Następnie zastosowanie znajduje leczenie podtrzymujące w postaci chemioterapii lub radioterapii.

Jeśli natomiast mamy do czynienia z przewlekłą białaczką limfatyczną, konieczna jest dokładna ocena stanu choroby.

Wówczas w korzystnej sytuacji jeśli choroba powoli postępuje lub nie widać jej wyraźnego rozwoju pacjenta obserwuje się wykonując regularnie badania. W razie konieczności stosowana jest chemioterapia.

W sytuacji gdy zdiagnozowana zostanie przewlekła białaczka szpikowa w leczeniu wykorzystuje się inhibitory kinazy tyrozynowej – imatynib wraz z przeszczepem szpiku.

Zakwalifikowanie pacjenta do wykonania przeszczepu szpiku może znacząco zwiększyć szansę pełnego wyzdrowienia jednak problem pojawia się aby znaleźć możliwie jak najszybciej zgodnego dawcę szpiku.

Jeśli nie może nim zostać nikt z rodziny proces może być stosunkowo długi. Należy pamiętać że nawet jeśli w badaniach stwierdzona zostanie zgodność to przeszczep może zostać odrzucony przez organizm biorcy.

Rokowania

Rokowania w białaczce uzależnione są od jej rodzaju, jak i zaawansowania choroby w momencie wykrycia. Zdecydowanie gorsze są w przypadku białaczek ostrych. Najczęściej bardzo długo nie dają one specyficznych objawów a gdy zostaną zdiagnozowane choroba postępuje już bardzo szybko.

Niektóre rodzaje ostrych białaczek jeśli nie podejmie się leczenia mogą doprowadzić do śmierci nawet w ciągu kilku tygodni. Jednak przy rozpoczęciu terapii, całkowitą reemisje choroby i 5- letnie przeżycie notuje się u 70-90% chorych.

W przypadku białaczek przewlekłych u około 30% chorych przeżycie wynosi 10-20 lat ze względu na łagodny przebieg. W zależności od rodzaju zastosowanego leczenia i przebiegu łagodnego lub agresywnego notuje się przeżycie od minimum 2 do 20 lat.