Oponiak mózgu – objawy, leczenie i rokowania

Oponiaki są druga pod względem częstotliwości występowania grupową pierwotnych nowotworów w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Ich przeważająca większość to guzy o łagodnym charakterze, klasyfikowane do pierwszego stopnia złośliwości według WHO. Aż 90% wszystkich oponiaków występuje wewnątrzczaszkowo i jest powiązana z oponą twardą lub zdecydowanie rzadziej z oponami miękkimi.

Guzy o rodowodzie związanym z oponami mózgowo-rdzeniowymi jakimi są właśnie oponiaki pośród wszystkich chorób nowotworowych mózgu stanowią około 10-19 %. W większości przypadków tempo wzrostu zmiany jest bardzo powolne. Za silniej narażone na zachorowanie uznaje się kobiety oraz osoby w 6 i 7 dekadzie życia. Przypadki zezłośliwienia oponiaka stwierdzane są sporadycznie w około 1-3 %.

Przyczyny / czynniki ryzyka / czynniki predysponujące

Rozwój nowotworu może być uwarunkowany najróżniejszymi czynnikami. Jeśli mowa natomiast o tych w obrębie głowy i mózgu to ich leczenie i stawianie prawidłowej diagnozy nadal pozostaje stosunkowo trudne, gdyż mózg ludzki jest organem, którego nadal w pełni nie poznaliśmy.

• Napromieniowanie głowy związane z leczeniem innego nowotworu w jej obrębie lub grzybicy owłosionej skóry głowy,
• Żeńskie hormony sterydowe – niektórzy specjaliści wskazują, ze mogą one mieć związek z rozwojem oponiaków,
• Czynniki genetyczne – ni e potwierdziło się do tej pory aby rozwój oponiaka był uwarunkowany poprzez dziedziczenie.
• Sporadycznie zdarzają się przypadki występowania tej choroby rodzinnie w kolejnych pokoleniach.
• Nerwiakowłókniakowatość – w przypadku tej choroby genetycznej obserwuje się częstsze występowanie oponiaka.
• Wiek 60-70 lat,
• Płeć żeńska.

Objawy oponiaka mózgu

Występowanie jakichkolwiek objawów związanych bezpośrednio z oponiakiem może wydać się początkowo niespecyficzne. Do momentu odczuwania silnych dolegliwości mogą one być przez chorego bagatelizowane i pomijane, a choroba zdiagnozowana z błahej lub przypadkowej przyczyny. Na jakie objawy oponiaka warto więc zwrócić uwagę i udać się do lekarza?

Większość oponiaków rośnie powoli i może nie dawać żadnych objawów latami, ich wykrycie następuje wówczas późno lub przypadkowo.

Inne przypadki schorzenia dają dolegliwości ściśle związane ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego:

• Bradykardia – zwolnienie tętna,
• Bóle głowy – bardzo często występują nad ranem, wyróżnia je narastający charakter i rozsadzanie,
• Wymioty,
• Napady padaczkowe,
• Tarcza zastoinowa na dnie oka,
• Zaburzenia świadomości,
• Stan od lekkiej senności i przyćmienia do głębokiej śpiączki,
• U niektórych pacjentów stwierdzana jest opukowa bolesność czaszki,
• Zaburzenia mowy,
• Niedowłady,
• Zaburzenia czucia,
• Wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego,
• Ogniskowe objawy neurologiczne,
• Problemy z pamięcią,
• Zaburzenia koncentracji,
• Spowolnienie.

Lokalizacja oponiaków

Oponiaki są guzami, które najpowszechniej lokalizują się śródczaszkowo. Ich rozwój odbywa się najczęściej w obrębie opony twardej, zdecydowanie rzadziej miękkich.

Najczęściej występują:

• Okolica przystrzałkowa,
• Tylna jama czaszki,
• Skrzydło kości klinowej,
• Kanał kręgowy –sporadycznie,
• Wszelkie inne lokalizacje są bardzo rzadkie.

Diagnostyka

• Tomografia komputerowa,
• Rezonans magnetyczny,
• EEG,
• Badanie dna oka,
• RTG,
• Spektroskopia MRS,
• Angiografia,
• Badania krwi.

Leczenie oponiaka mózgu

• Oponiak całkowicie bezobjawowy – pacjenci nie są poddawani zabiegom leczniczym. Postępowanie koncentruje się na skrupulatnej obserwacji. Jeśli guz nie rośnie nie ma konieczności ingerowania.
• Guz dający objawy – rosnący – taki stan rzeczy jest widoczny na regularnie powtarzanych badaniach obrazowych. Leczeniem z konieczności jest całkowite, doszczętne wycięcie zmiany na oddziale neurochirurgicznym. Operacja taka wiążę się jednak z ryzykiem odnowienia się schorzenia, z tego powodu pacjenci poddawani są regularnym kontrolom za pomocą badań obrazowych przez wiele lat.
• Jeśli nie ma możliwości wycięcia guza w sposób doszczętny lub jeśli stwierdzana jest jego znaczna złośliwość stosuje się leczenie uzupełniające w postaci radioterapii.
• Gamma knife – nóż gamma, to stosunkowo nowa metoda lecznicza i nie jest jeszcze powszechnie używana do usuwania oponiaków. Można z jej zastosowaniem pozbyć się guzów zlokalizowanych w obrębie głowy i kręgosłupa. Wykorzystuje ona promienie kobaltowe. Jest niezwykle precyzyjna. Zabieg z jej zastosowaniem pochłania od 2 minut do maksymalnie dwóch godzin, co jest znacznie mniej obciążające dla chorego niż tradycyjna operacja neurochirurgiczna pochłaniająca od kilku do kilkunastu godzin. Zastosowanie noża gamma to metoda dla pacjenta całkowicie bezbolesna. W trakcie przeprowadzania naświetlania leży i słucha muzyki, a następnie od razu powraca do swoich działań, gdyż ta nieinwazyjna metoda nie powoduje naruszenia czaszki.
• Chemioterapia nie znajduje zastosowania w leczeniu oponiaków.

Rokowania

W większości przypadków oponiaka mózgu rokowania plasują się na bardzo wysokim poziomie. Jedynie 1-3% tego rodzaju guzów wykazuje tendencję do zezłośliwienia stąd nie stanowią one bezpośredniego zagrożenia dla życia pacjenta.

Jeśli nie rosną i nie uciskają okolicznych struktur nie ma konieczności ich usuwania. W przypadku rosnących guzów konieczne jest ich doszczętne usunięcie. Możliwe wówczas jest odnowienie się zmiany, więc pacjenci poddawani są regularnym kontrolom przez wiele lat i w razie konieczności kwalifikowani na kolejne zabiegi operacyjne.

Oponiak nie jest wyrokiem. Z tym nowotworem można żyć długie lata.