Mięsak – objawy, leczenie i rokowania
Mięsaki są rzadkimi nowotworami tkanek miękkich oraz kości. Mogą rozwijać się niezależnie od wieku oraz płci. Znanych jest 60-100 podtypów tego rodzaju schorzeń. U osób dorosłych ich występowanie wedle statystyk określa się na 1% wszystkich diagnozowanych nowotworów złośliwych, zaś u dzieci na 15%.
W Polsce na mięsaki choruje około 1 tysiąca osób rocznie, z czego aż 80 przypadków występuje u dzieci. W związku z postępem medycyny zauważalne jest iż życie przeciętnego człowieka ulega wydłużeniu, a co za tym idzie zgodnie z szacunkami lekarzy będzie stopniowo rosła ilość diagnozowanych mięsaków. Są to nowotwory złośliwe prowadzące do śmierci gdyż dają przerzuty m.in. do płuc.
Spis treści
Diagnoza mięsaka
Zarówno w Polsce jak i na świecie żyje niewielu specjalistów, którzy są w stanie trafnie zdiagnozować mięsaka. Poprawne rozpoznanie wymaga współpracy różnych specjalistów, tak więc pacjent powinien być leczony w odpowiednim ośrodku referencyjnym wielospecjalistycznym.
W naszym kraju dla osób dorosłych jest jeden taki w Warszawie (Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej- Curie w Warszawie). Jeśli natomiast w grę wchodzi leczenie dzieci to największe kompetencje mają: Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu oraz Instytut Matki i Dziecka oraz Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.
Szacunkowe dane wskazują, że zaledwie około 50-60 % pacjentów chorujących na mięsaki jest leczona w sposób właściwy i w odpowiednich ośrodkach. W przypadku pozostałych zachorowań zarówno diagnoza jak i cale leczenie jest przypadkowe, z uwagi na brak postawienia prawidłowego rozpoznania.
Objawy mięsaka
Mięsak jest nowotworem złośliwym, jednak jest silnie niespecyficzny i jego wystąpienie nie wyróżnia się niczym szczególnym.
Nie istnieją również badania, które pozwalałby na jego jednoznaczne wykrycie.
- Mięsak tkanek miękkich – to niebolesny guzek lokalizujący się pod skórą, czasem ukrywa się nieco głębiej pomiędzy warstwami mięśni, wówczas może być niemal niezauważalny. Takie niewielkie zgrubienia pod skórą występują niemal u każdego człowieka więc niezwykle rzadko są alarmujące i skłaniają do wizyty u lekarza.
- Mięsaki kości – w ciągu roku w Polsce diagnozowanych jest około 300 przypadków. Częstotliwość ich występowania jest równa zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Dość często do ich rozwoju dochodzi na kościach w czasie wzrostu. Guzy kości są bolesne. W sytuacji gdy dziecko lub młoda osoba skarży się na bóle w nodze lub ręce nie powinno się ich lekceważyć i wykonać przynajmniej podstawowe badanie RTG.
- O rozwijającym się mięsaku może również świadczyć obrzęk stawów lub anemia trudno poddająca się leczeniu, guzki lub zgrubienia w okolicy stawów lub kości, czasem występują również objawy ogólne : gorączka, osłabienie czy niedokrwistość.
Przyczyny
Przyczyny powstawania mięsaków nie są do końca jasne.
Jednak wymienia się kilka czynników predysponujących mogących wpływać na rozwój schorzenia:
- Czynniki genetyczne,
- Zakażenie wirusem HIV,
- Miejsce po dawnym urazie (wielu chorych łączy pojawienie się mięsaka z urazem do jakiego doszło u nich w danej lokalizacji wiele lat wcześniej),
- Promieniowanie radiologiczne,
- Kontakt z chemikaliami o działaniu rakotwórczym.
Jak więc rozpoznać mięsaka?
Przede wszystkim należy obserwować niebolesne guzki, które występują pod naszą skórą i udać się do lekarza, jeśli zauważymy, że się powiększają. Koniecznie zareagować powinniśmy gdy ich wielkość przekroczy 5 cm. Najczęstszą przyczyną zgłaszania się do lekarza jest spostrzeżenie iż doszło do powiększenia obwodu mięśnia w nodze lub ręce, bądź niektórzy wskazują na uczucie iż coś dziwnego dzieje się w ich organizmie.
Znalezienie dowolnej zmiany nie wymaga od razu ingerencji chirurgicznej. Jeśli pojawia się podejrzenie wystąpienia guza w obrębie tkanek miękkich lub kości w pierwszej kolejności przeprowadza się badania obrazowe – USG, Tomografię Komputerową czy Rezonans Magnetyczny.
Dopiero gdy zyskujemy pewność, że zmiana jest nowotworem wykonuje się biopsję, której zadaniem jest zweryfikowanie czy jest ona złośliwa czy łagodna. Zaledwie 1 na 100 łagodnych zmian w obrębie tkanek miękkich będzie mięsakiem, zaś jeśli jest ona ulokowana pomiędzy mięśniami to 1 na 10 będzie mięsakiem.
Wielu z nas z podejrzanymi zmianami zgłasza się w pierwszej kolejności do swojego lekarza rodzinnego. Oni z kolei albo sprawę bagatelizują albo kierują na dalsze badania i porady specjalistyczne.
Warto zadbać samodzielnie aby taka konsultacja i diagnostyka się odbyła aby nie doszło do błędu już na samy początku drogi po zdrowie.
Faktem jest, że rocznie w Polsce występuje około 1 tysiąca mięsaków, a lekarzy rodzinnych jest około 20 tysięcy, co oznacza, że średnio taki lekarz spotyka się z mięsakiem raz na dwadzieścia kilka lat.
Leczenie mięsaków
Podstawowym sposobem leczenia mięsaków jest chirurgia. Jednak najpowszechniej wykorzystuje się leczenie skojarzone czyli połączenie chirurgii i radioterapii lub chemioterapii – leki cytostatyczne lub lekach molekularnie ukierunkowane.
Z pewnością te ostatnie są znacznie skuteczniejsze jednak nie ma jeszcze leków ukierunkowanych w sposób molekularny na wszystkie rodzaje mięsaków. Do niedawna jedną z podstawowych metod leczenia mięsaków lokalizujących się w kończynach były ich amputacje.
Obecnie znacznie częściej korzysta się z oszczędzających form leczenia.
Rokowania
Leczenie mięsaków wyróżnia się dużym postępem. Obecnie możliwe jest osiągnięcie pełnego wyleczenia już dla 70-80% przypadków różnych mięsaków. Progres medycyny i wiedzy daje współcześnie możliwość uratowania aż 80% kończyn przed amputacją z powodu mięsaka.
Jednak niekiedy dopiero w czasie operacji chirurg może stwierdzić, że amputacja będzie koniecznością i jedynym słusznym wyjściem i ratunkiem życia dla danego pacjenta. Rokowanie będzie również uzależnione od rodzaju mięsaka, jego wielkości i stopnia zaawansowania. Jednak w dzisiejszych czasach można mówić o znacznym wzroście wyleczalności tych schorzeń.