Rak szyjki macicy – przyczyny, objawy i leczenie

Jest to pierwotny złośliwy nowotwór szyjki macicy. Wczesne wykrycie daje szanse na całkowite wyleczenie. W tym celu konieczne jest regularne przeprowadzanie u ginekologa badań cytologicznych, które dają taką możliwość, gdyż samo zachorowanie może przebiegać całkowicie bezobjawowo. Kobiety, które ukończyły 25 rok życia, raz na trzy lata mogą poddać się temu badaniu w ramach programu profilaktycznego NFZ. Możliwe jest również wykonanie go odpłatnie. Koszt nie jest bardzo wygórowany, zwykłe pomiędzy 15 a 30 zł.

Nowotwór ten występuje najczęściej u kobiet, które przekroczyły 40 rok życia. Natomiast stany przedrakowe diagnozowane są zwykle pomiędzy 30 a 40 rokiem życia. Plasuje się on na drugim miejscu pod względem zapadalności na nowotwory złośliwe u kobiet. Niechęć do badań profilaktycznych oraz mała ilość specyficznych objawów sprawia, że wyróżnia go niska wykrywalność we wczesnym stadium.

Przyczyny raka szyjki macicy

  • Zakażanie wirusem HPV (typ 16 oraz 18 są odpowiedzialne za rozwój około 70 % nowotworów szyjki macicy),
  • Częste zmiany partnerów seksualnych – wzrasta ryzyko zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego,
  • Unikanie badań profilaktycznych – wczesne wykrycie wirusa w ciele kobiety daje możliwość wyleczenia i uniknięcia nowotworu, rak pojawia się najczęściej jako konsekwencja długotrwałego zakażenia wirusem.

Ryzyko zachorowania wzrasta również w sytuacji gdy:

  • Wirus wykazuje cechy onkogenne,
  • Palimy papierosy,
  • Stosujemy doustne środki antykoncepcyjne,
  • Rozpoczęłyśmy współżycie seksualne we wczesnym wieku,
  • Urodziłyśmy troje bądź więcej dzieci,
  • Po zakażeniu chorobami przenoszony drogą płciową,
  • Częste infekcje wirusowe, bakteryjne dróg rodnych,
  • Zakażenie wirusem HIV – osłabienie okładu odpornościowego,
  • Niski poziom higieny osobistej,
  • Dieta uboga w owoce oraz warzywa.
Szyjka macicy
Macica

Objawy raka szyjki macicy

Jakie objawy powinny skłonić do niezwłocznej wizyty u ginekologa?

  • Krwawienie pomiędzy miesiączkami,
  • Krwawienia po stosunku,
  • Bardziej obfite krwawienia miesiączkowe, krwotoki,
  • Niedrożność jelit,
  • Niewydolność nerek (zablokowanie możliwości odpływu moczu),
  • Cuchnąca wydzielina z pochwy,
  • Ból miednicy.

Rak szyjki macicy w swoich pierwszych stadiach najczęściej rozwija się całkowicie bezobjawowo.

A wykryty zostaje dopiero w postaci zaawansowanej, silnie zagrażającej życiu. Wczesne wykrycie tego rodzaju zmian daje ogromne możliwości leczenia.

Wykazane zostało, że w przypadkach gdzie diagnoza postawiona została na samym początku rozwoju schorzenia wyleczalność wynosiła aż 99,9 %.

Z tego powodu lekarze apelują o monitorowanie własnego ciała oraz wykonywanie regularnych badań cytologicznych. Pacjentkom w grupie podwyższonego ryzyka zaleca się również wykonanie szczepień ochronnych przeciw HPV.

Profilaktyka

  • Regularne badania cytologiczne,
  • Regularne wizyty w gabinecie ginekologicznym,
  • Szczepienia ochronne przeciw HPV – obejmują one jedynie część szczepów wirusa, tych stwarzających największe zagrożenie. Zalecane są przede wszystkim kobietom znajdującym się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia nowotworu. Chronią przed rakiem szyjki macicy oraz przed kłykcinami kończystymi. Nie są refundowane, ich koszt to kilkaset złotych.

Diagnostyka

Badaniem, które w większości przypadków diagnozuje schorzenie, jak również stanowi element profilaktyczny jest cytologia. Gdy lekarz podejrzewa raka szyjki macicy może również zlecić kolposkopie. Najdokładniejszy obraz uzyskujemy jednak poprzez zbadanie fragmentu pobranej tkanki czyli badanie histopatologiczne.

Cytologia – jest to jedno z podstawowych badań ginekologicznych, stanowiących jednocześnie element profilaktyczny raka szyjki macicy. Daje ono możliwość ocenienia w powiększeniu mikroskopowym komórek znajdujących się na nabłonku, który pokrywa część szyjki macicy. Zalecane jest wykonywanie jego badania regularnie od momentu rozpoczęcia współżycia płciowego. Po ukończeniu 25 roku życia kobiety objęte są programem profilaktycznym NFZ i mogą wykonywać bezpłatnie cytologie raz na trzy lata. Jeśli jednak znajdujemy się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia tego nowotworu warto poddawać się jej częściej.

W trakcie badania kobieta leży na fotelu ginekologicznym, a lekarz przy pomocy wziernika oraz szczoteczki na patyczku pobiera wymaz, który zamyka w próbówce i przesyła do laboratorium. Wynik otrzymujemy po kilku dniach. W niektórych przypadkach zdarza się, że badanie nie wykaże nowotworu. Szczoteczka ma około 1 cm długości, podczas gdy szyjka macicy około 4cm. Zmiany nowotworowe mogą więc zostać uwidocznione dopiero, w którymś kolejnym badaniu.

Kolposkopia – inaczej wziernikowanie szyjki macicy. Jest to badanie pozwalające na wykrycie wczesnych form tego nowotworu, dzięki czemu poziom wyleczalności plasuje się na poziomie 100%. Badanie polega na oglądaniu za pomocą kolposkopu szyjki macicy, również dolnej części jej kanału, sromu, pochwy. W czasie jego trwania możliwe jest określenie jakie zabiegi powinny być wykonane na badanych obszarach ciała, pobranie wycinka do badania histopatologicznego jak również sprawdzenie czy wykonane wcześniej zabiegi skutkowały całkowitym usunięciem zmian.

Zalecenia dla pacjentem przed kolposkopią:

Przez okres 7 dni przed badaniem nie powinno się współżyć seksualnie,
Przez okres 7 dni przed zabiegiem nie powinno się dokonywać irygacji pochwy,
Przez okres 7 dni przed zabiegiem nie powinno się poddawać badaniu ginekologicznemu,
Badanie nie jest przeprowadzane w trakcie menstruacji.

Stadia raka szyjki macicy

I stopień – rozległość nowotworu jest ograniczona do szyjki macicy,

II stopień – nowotwór wykracza poza szyjkę macicy i może pokrywać aż do 2/3 pochwy w jej górnej części,

III stopień – nowotwór nacieka na ścianę macicy oraz całą pochwę,

IV stopień – nowotwór w zaawansowanym stadium, nacieki obejmują pęcherz moczowy, odbytnicę, oraz pojawiają się w innych narządach.

Leczenie

O zastosowaniu leczenia decyduje lekarz na podstawie wyników badań konkretnej pacjentki. Na jego formę wpływa między innymi stopień zaawansowania nowotworu, wiek pacjentki oraz jej ogólny stan zdrowia.

Zabieg oszczędzający – opiera się na konizacji, czyli wycięciu fragmentu szyjki macicy w kształcie stożka bądź amputacji szyjki macicy. Ten zabieg wykonywany jest najczęściej w początkowych stadiach rozwoju nowotworu.

Radykalna histerektomia – polega na całkowitym usunięciu macicy, łącznie z przydatkami oraz węzłami chłonnymi znajdującym się w miednicy mniejszej. Stosuje się w zaawansowanych postaciach nowotworu.

Leczenie uzupełniające

Po wykonaniu zabiegu zaleca się stosowanie naświetlań radioterapeutycznych. Przy wysokim stopniu zaawansowania choroby, który skutkuje niemożnością wykonania operacji lekarze kierują pacjentki na radio oraz chemioterapię.
Jeśli zabiegowi operacyjnemu poddawana jest młoda pacjentka lekarze starają się pozostawić jajniki.

Po operacji

Często po operacji usunięcia macicy w wyniku nowotworu kobiety zaprzestają regularnych badań cytologicznych. Jeśli jednak po zabiegu pozostała cała szyjka lub jej część czy też chirurg pozostawił tzw. kikut pochwy to badania nadal są konieczne. Od tej reguły wyjątek stanowi jedynie sytuacja gdy przypadki zostały całkowicie usunięte z powodu mięśniaków.

Ciekawostki

  • W niektórych krajach powszechne, profilaktyczne badania cytologiczne wprowadzone zostały już 20 lat temu. Obecnie można zauważyć, iż od tego czasu w tych rejonach znacząco zmniejszyła się śmiertelność w wyniku raka szyjki macicy. Są to takie kraje jak : Finlandia, Islandia, Szwecja, USA.