Rak tarczycy – objawy, leczenie i rokowania

Rak tarczycy to stosunkowo rzadkie schorzenie. Stanowi jedynie około 1% wszystkich wykrywanych nowotworów złośliwych. Natomiast pośród młodych osób dorosłych pozostających pomiędzy 20 a 40 rokiem życia stanowią około 1/5 diagnozowanych nowotworów złośliwych.

Silniej na jego wystąpienie narażone są panie, gdyż właśnie u nich jest on rozpoznawany aż trzy razy częściej niżeli u panów. U kobiet znajduje się on na 9 miejscu pod względem częstotliwości występowania.

Rodzaje

Wyróżniamy cztery podstawowe rodzaje raka tarczycy : pęcherzykowy, brodawkowaty, anaplastyczny oraz rdzeniasty.

Mogą w jej obrębie również rozwinąć się chłoniaki, włókniakomięsaki, mięsaki oraz nowotworowe przerzuty z innych narządów, z których wywodzi się pierwotne zachorowanie.

  1. Pęcherzykowy – występuje w przeważającej większości u osób pomiędzy 40 a 50 rokiem życia. Jego przypadki stanowią około 20% wszystkich złośliwych nowotworów w obrębie tarczycy. Silniej narażone są osoby zamieszkujące tereny, w których występują niedobory jodu. Jego powolny rozrost następuje poprzez naczynia krwionośne, przez co mogą wystąpić przerzuty w płucach oraz kościach. Najczęściej jest to jeden guz, który w inwazyjny sposób nacieka na torebkę, naczynia krwionośne oraz miąższ gruczołu.
  2. Brodawkowaty – jest to nowotwór tarczycy uważany za formę najłagodniejszą. Wyróżnia się powolnym wzrostem i ma stosukowo delikatny przebieg. Stanowi około połowy wszystkich diagnozowanych w obrębie tego gruczołu nowotworów. Występuje najczęściej u kobiet, jest to raczej nowotwór ludzi młodych. Niezmiernie rzadko przekracza granicę torebki tarczycy, może mieć postać wieloogniskową, pojawiające się przezuty dotyczą najczęściej regionalnych węzłów chłonnych. Jest to rodzaj nowotworu, który w wielu przypadkach przebiega całkowicie bezobjawowo, a jego wykrycie następuje przypadkiem w czasie operacji usunięcia wola – tzw. rak utajony.
  3. Anaplastyczny – daje bardzo złe rokowania, najczęściej nie ma możliwości podjęcia radykalnego leczenia. Stanowi 5-10% wszystkich nowotworów złośliwych tarczycy. Występuje najczęściej po 40 roku życia. Jego rozwój jest niezwykle szybki w obydwu płatach gruczołu tarczowego, błyskawicznie występuje naciekanie na sąsiednie tkanki. Również w krótkim czasie diagnozowane są przerzuty, pojawiające się zarówno w regionalnych węzłach chłonnych jak i za pośrednictwem krwi w płucach, mózgu czy kościach.
  4. Rdzeniasty – stanowi mniej więcej 5% wszystkich diagnozowanych raków tarczycy. Jest wieloogniskowy, rozwija się w obydwu płatach gruczołu tarczowego. Do jego rozwoju dochodzi najczęściej po 50 roku życia. Rozprzestrzenianie się tego rodzaju choroby nowotworowej następuje poprzez drogi limfatyczne, przez co przerzuty diagnozowane są w węzłach chłonnych na szyi i w śródpiersiu. Na skutek wędrowanie komórek nowotworowych z krwią przerzuty występują również w wątrobie, płucach oraz kościach. Możliwe jest występowanie raka rdzeniastego tarczycy wspólnie z innymi nowotworami dotyczącymi gruczołów dokrewnych. Rak rdzeniasty tarczycy może być sporadyczny (75% przypadków) lub genetyczny (25% przypadków).
  5. Rak tarczycy pojawiający się jako konsekwencja przerzutów nowotworowych z innych narządów – daje złe rokowania, gdyż pierwotny nowotwór pozostaje w wysokim stadium zaawansowania dając przezuty poprzez kład krwionośny. Ten rodzaju nowotworu tarczycy to aż 5% wszystkich diagnozowanych w obrębie gruczołu tarczowego. Przerzuty do tarczycy mogą pojawiać się z płuc, nerek, jajnika, piersi lub z czerniaka.

Przyczyny/ czynniki predysponujące/ czynniki ryzyka

Nie została poznana jednoznaczna przyczyna występowania nowotworu tarczycy, jednak jesteśmy z stanie z dużym prawdopodobieństwem określić czynniki ryzyka i predysponujące, które z pewnością mogą spowodować, że zachorowanie pojawi się u konkretnej osoby.

  • Nadmierna ilość jodu – w przypadku raka brodawkowatego,
  • Zbyt niska ilość jodu – w przypadku raka pęcherzykowatego,
  • Narażenie na oddziaływanie promieniowania jonizującego (napromieniowanie w wybuchach nuklearnych, naświetlania radioterapeutyczne w okolicy szyi),
  • Zbyt silna stymulacja tarczycy przez TSH,
  • Występowanie niektórych rzadkich schorzeń dziedzicznych,
  • Niektóre przebyte choroby gruczołu tarczowego,
  • Czynniki genetyczne – notowane było rodzinne występowanie schorzenia.

Objawy raka tarczycy

Rak tarczycy daje objawy mało charakterystyczne, które bywają bagatelizowane. Warto jednak w przypadku wystąpienia jakiejkolwiek nieprawidłowości skontaktować się z lekarzem i sprawdzić stan naszego zdrowia. W przypadku nowotworów tarczycy bowiem, podobnie jak w wielu innych szybkie postawienie diagnozy na znaczący wpływ na rokowania.

Jeśli rozpoznanie zostanie szybko dokonane istnieje wysoka szansa do osiągnięcie pełnego wyzdrowienia.

  • Chrypka wynikająca z zajęcia strun głosowych,
  • Zmiana głosu,
  • Ból w przedniej części szyi,
  • Powiększenie obwodu szyi, najczęściej szybko narastające,
  • Wyczuwalne niewielkie guzki na szyi w obrębie tarczycy,
  • Duszności,
  • Powiększone węzły chłonne na szyi,
  • Problemy z oddychaniem,
  • Patologiczne złamania kości przy przerzutach do kości,
  • Uporczywa biegunka – rak rdzeniasty,
  • Problemy z przełykaniem,
  • Występowanie pojedynczych lub mnogich guzów tarczycy.

Diagnostyka

  • USG tarczycy – powinno być wykonywane kontrolnie raz na dwa lata, stanowi podstawowe narzędzie diagnostyczne w przypadku raka tarczycy,
  • Biopsja tarczycy – pozwala na stwierdzenie czy znalezione przez ultrasonografię guzki są złośliwe,
  • Badania krwi,
  • Dopiero po usunięciu zmiany i poddaniu jej badaniu histopatologicznemu można uzyskać całkowitą pewność dotyczącą złośliwości.

Leczenie raka tarczycy

Najpowszechniejszą metodą leczenia raka tarczycy jest operacja chirurgiczna. Jej zakres – wycięcie części lub całości gruczołu określane jest przez lekarza już w czasie operacji. Jeśli dokona on całkowitej resekcji tarczycy konieczne będzie przyjmowanie leków hormonalnych.

Inną metodą jest zastosowanie promieniotwórczego jodu – radioaktywnego izotopu jodu. Często stosowane jako uzupełniająca forma leczenia, której celem jest zniszczenie pozostałości tkanek narządu tarczowego. Substancja radioaktywna podawana jest w specjalnych ośrodkach, pacjent musi być następnie przez określony czas izolowany od odtoczenia z uwagi na wysoki poziom radioaktywności.

Jeśli zastosowanie promieniotwórczego jodu będzie nieskuteczne wykorzystuje się teleterapię czyli radioterapię pochodzącą z zewnętrznego źródła. Wykorzystywana jest również terapia lekami oraz chemioterapia w zależności od konkretnego przypadku.

Rokowanie

Rokowania w raku tarczycy uzależnione są od momentu wykrycia schorzenia oraz zastosowania odpowiedniego leczenia.

  • Rak brodawkowaty 10-letnie przeżycie osiągane jest u 90% pacjentów.
  • Rak pęcherzykowy 10-letnie przeżycie osiągane jest u 85-90% chorych.
  • Rak tarczycy o niskim stopniu zaawansowania możliwe jest całkowite wyleczenie.
  • Rak anaplastyczny średnie przeżycie wynosi od 6 do 12 miesięcy.
  • Rak rdzeniasty 10-letnie przeżycie osiągane jest u 80-90% pacjentów.