Potworniak – objawy, przyczyny i leczenie

Potworniak jest czymś to często przeraża. Boimy się tego nietypowego tworu, gdyż nadal jest do końca nie znany jak również nieprzewidywalny. Składa się na niego wiele różnych komórek, tkanek pochodzących z różnych części ludzkiego ciała.

Występują w nich skóra, włosy, tkanka chrzęstna, gruczoły (ślinianki, łojowe), tkanka kostna, nerwowa czy mięśniowa. Niekiedy występują w nich również zdeformowane zęby. Zdarza się, że potworniaki wytwarzają hormony o znacznym stopniu oddziałuje na organizm, w którym dochodzi do ich rozwoju.

Lokalizacja potworniaka

  • Okolice gonad (jądra, jajniki),
  • Kręgosłup,
  • Śródpiersie,
  • Przestrzeń zaotrzewnowa,
  • Nosogardziel,
  • OUN np. przysadka mózgowa,
  • Pęcherz,
  • Wątroba,
  • Linia wyznaczająca środkową symetrię ciała.

Diagnostyka

U większości pacjentów do wykrycia potworniaka dochodzi przypadkowo w czasie badań obrazowych. Bardzo często ukazany zostaje w czasie dopochwowego USG lub w czasie wykonywania Tomografii Komputerowej, badań krwi czy badań ginekologicznych.

Podział

Potworniaki dzielimy na niedojrzałe oraz dojrzałe. Ich rodzaj świadczy jednocześnie o ich złośliwości.

  • Potworniaki dojrzałe – w ich skład wchodzą najczęściej głównie komórki w pełni zróżnicowane. Te najczęściej uznawane są za niezłośliwe, jednak poszukując informacji na ich temat w literaturze fachowej można dowiedzieć się, że możliwe jest ich przemienienie się w formę inwazyjną. Polega to zazwyczaj na tym, że z jednej z komórek tworzących potworniaka rozwija się niejako osobny nowotwór najczęściej rak potworniakowy lub mięsak. Lokalizuja się one przede wszystkim w jajnikach lub jądrach. Ich wzrost jest powolny i wieloletni, mogą jednak osiągnąć znaczące rozmiary.
  • Potworniaki niedojrzałe – w ich skład wchodzą komórki, które nie mają jeszcze ściśle określonych funkcji. Ich lokalizacja jest najpowszechniej taka sama jak w przypadku dojrzałych czyli jajniki lub jądra. Wyróżnia je szybki wzrost i naciekanie na okoliczne narządy. Mogą również dawać przerzuty.

Przyczyny/ czynniki predysponujące/ czynniki ryzyka

  • Wiek – obserwowane są dwa wyraźne szczyty zachorowań na potworniaki. Pierwszy występuje u dzieci przed 3 rokiem życia (guzy krzyżowo -ogonowe oraz guzy jądra), drugi natomiast u młodzieży powyżej 12 roku życia (najczęściej guzy jajnika u dziewcząt).
  • Dokładna przyczyna rozwoju potworniaków nie jest poznana. Nazywa się je jednak komórkami/ tkankami zbłąkanymi czy zagubionymi. W normalnym cyklu rozwojowym organizmu powstają trzy listki zarodkowe (ektoderma, endoderma oraz mezoderma), w późniejszym okresie dochodzi do ich przemiany w poszczególne tkanki całego organizmu, gdzie każda ma właściwe sobie miejsce oraz funkcje. W przypadku potworniaków dzieje się inaczej. Poszczególne komórki trafiają niejako nie na swoje miejsca, bez jakiegokolwiek ładu i składu. Dodatkowo w zależności od tego jakie komórki, pochodzące z jakiego organu trawią do potworniaka mogą one we właściwy dla samych siebie sposób oddziaływać na funkcjonowanie całego organizmu i powodować zaburzenia w jego pracy, np. poprzez wydzielanie hormonów : tarczycy, gonadotropiny czy serotoniny.

Objawy potworniaka

Potworniaki dojrzałe najpowszechniej lokalizują się w jajnikach i jądrach, wówczas możliwe jest pojawienie się następujących objawów:

  • Bóle podbrzusza,
  • Obrzęk,
  • Uczucie pełności w brzuchu,
  • Zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
  • Upławy u kobiet,
  • Niestrawność,
  • Wzdęcia,
  • Zaparcia,
  • Utrata apetytu,
  • Uczucie pełności w żołądku nawet po zjedzeniu niewielkiego poziołku,
  • Nudności,
  • Wymioty,
  • Bóle w czasie oddawania stolca,
  • Bóle w czasie oddawania moczu.

W przypadku potworniaków niedojrzałych bardzo często złożone są one z komórek tarczycy i lokalizują się w pobliżu jajników tworząc tzw. Wole jajnikowe, ich obecność i funkcje sprawiają, że wydzielane są hormony, które powodują że pojawiają się objawy nadczynności tarczycy. W niektórych przypadkach wydzielają również serotoninę lub gonadotropinę.

Występowanie potworniaków u mężczyzn jest raczej skąpo objawowe. Ich najczęstszą lokalizacją są jądra. Niekiedy pojawia się obrzęk, co sprawia że jądro jest powiększone, niekiedy ból, można wyczuć w nim zgrubienia i nierówności. Potworniak może również stanowić przyczynę uczucia ciężkości w mosznie.

Leczenie potworniaka

W przypadku potworniaków najwłaściwszą i jedyną metodą leczenia jest możliwie jak najszybsze wycięcie guza. Ma to duże znaczenie w szczególności wtedy gdy lekarz stwierdzi formę niedojrzałą.

Zabiegi przeprowadza się metodą laparoskopową lub podczas klasycznej operacji w zależności od wskazań i możliwości u konkretnego pacjenta. Równie rodzaj znieczulenia – ogólne lub podpajęczynówkowe dopierane jest przez anestezjologa w sposób całkowicie spersonalizowany.

Wycięty guz za każdym razem zostaje oddany do badania histopatologicznego, które określa stopień jego złośliwości. W przypadku zmian o charakterze łagodnym nie ma potrzeby wdrażania dodatkowego leczenia, jeśli jednak mamy do czynienia ze zmianami złośliwymi dodatkowo przeprowadza się leczenie z zastosowaniem radioterapii lub chemioterapii.