Rak nerki – objawy, leczenie i rokowania

Rak nerki stanowi jeden z rzadszych nowotworów złośliwych. Nieco częściej spotykany jest u panów (około 1500 nowych przypadków rocznie w Polsce), u pań rzadziej i w starszym wieku – około 900 nowych zachorowań rocznie.

Jest to rodzaj nowotworu uznawany za dość podstępny, ze względu na fakt iż potrafi przez bardzo długi czas rozwijać się całkowicie bezobjawowo, przez co diagnoza bywa stawiana zbyt późno. Uniemożliwia to podjęcie szybkiego i skutecznego leczenia, a na całkowite pokonanie choroby zwykle nie ma większych szans.

Przyczyny / czynniki predysponujące

  • Płeć – częściej występuje u panów,
  • Wiek – najczęściej chorują panowie po 45 roku życia, oraz panie 55-74 lat,
  • Leczenie wysokimi dawkami chemioterapii – w tym przypadku odnotowano zachorowania na raka nerki nawet u młodych osób,
  • Uwarunkowania hormonalne,
  • Uwarunkowania środowiskowe,
  • Uwarunkowania genetyczne,
  • Palenie papierosów,
  • Nadużywanie środków przeciwbólowych,
  • Zwiększona ekspozycja na substancje chemiczne – azbest, nitrozaminy, kadm, dwutlenek toru,
  • Otyłość,
  • Nabyta torbielowatość nerek,
  • Napromieniowanie tej okolicy ciała np. w wyniku leczenia innego nowotworu,
  • Nadciśnienie tętnicze,
  • Alkohol,
  • Nadużywanie innych leków.

Objawy raka nerki

  • Krwiomocz,
  • Bóle brzucha w okolicy lędźwiowej, przypominające kolkę lub tępy,
  • Wyczuwalny guz,
  • Gorączka, stany podgorączkowe,
  • Spadek masy ciała,
  • Nocne poty,
  • Zapalenia wielomięśniowe,
  • Podwyższenie ciśnienia krwi,
  • Upośledzenie funkcji wątroby,
  • Czerwienica (zbyt wysoki poziom czerwonych krwinek),
  • Anemia,
  • Hiperkalcemia – wzrost stężenia wapnia we krwi,
  • Podwyższone OB,
  • Zespoły paraneoplazmatyczne,
  • Skrobiawica,
  • Obecność czerwonych krwinek w moczu – hematuria,
  • Bóle krzyżowo-lędźwiowe,
  • Żylaki powrózka nasiennego u panów.

Diagnostyka

Długotrwała, początkowa bezobjawowość choroby sprawia, ze w wielu przypadkach do jej wykrycia dochodzi przez przypadek, np. w czasie wykonywania ultrasonografii jamy brzusznej z zupełnie innej przyczyny.

W razie podejrzenia raka nerki wykonuje się następujące badania, które pozwalają określić stadium nowotworu, poziom jego naciekania na okoliczne tkanki, zajęcie węzłów chłonnych oraz obecność przerzutów.

  • USG,
  • Tomografia komputerowa,
  • Rezonans magnetyczny,
  • Urografia,
  • Pełna morfologia krwi,
  • Oznaczenie poziomu mocznika, transaminaz, kreatyniny,
  • Badanie ogólne moczu,
  • Echotomografia nerki,
  • RTG klatki piersiowej, aby sprawdzić widoczność odległych przerzutów.

Profilaktyka

  • Unikanie palenia tytoniu zarówno czynnego jak i biernego,
  • Unikanie zatruć metalami ciężkimi,
  • Jeśli zdajemy sobie sprawę z rodzinnego obciążenia należy regularnie się badać, dzięki czemu nowotwór może zostać wykryty bardzo wcześnie,
  • Zalecane jest wykonywanie profilaktycznego badania USG jamy brzusznej raz do roku.

Przerzuty

Ze względu na późne wykrywanie schorzenia aż około 30% pacjentów słysząc diagnozę raka nerki dowiaduje się również, że występują u nich odległe przerzuty.

Najczęściej lokalizują się w:

  • Płucach,
  • Wątrobie,
  • Kościach,
  • Tkankach miękkich,
  • Centralnym układzie nerwowym.

Klasyfikacja histologiczna raka nerki według WHO

Rak nerki może rozwinąć się na różnym podłożu, w kilku odmiennych lokalizacjach narządu, są to:

1. Podścielisko

  • Łagodne – wyróżniamy tłuszczaki, włókniaki, naczyniaki oraz guzy mieszane,
  • Złośliwe – chłoniaki, mięsaki, szpiczaki.

2. Nabłonek kanalików nerkowych bądź innych składowych nefronu

  • Rak z komórek chromofilnych,
  • Gruczolakorak czyli inaczej rak jasnokomórkowy,
  • Rak z komórek chromofobowych,
  • Rak kanalików zbiorczych (Belliniego),
  • Onkocytoma pochodzenia nerkowego.

3. Nabłonka przejściowego dróg moczowych.

4. Niezróżnicowanej tkanki płodowej nerki (Guz Wilmsa) – jest to nowotwór diagnozowany u najmłodszych. Aż około 66% wszystkich przypadków wykrywana jest u dzieci do trzeciego roku życia, a około 90% zanim dziecko ukończy 5 lat.

Najczęściej jest to nowotwór pojawiający się jednostronnie, zaś przerzuty wykrywane są w drugiej nerce oraz płucach. W celu zdiagnozowania choroby wykonuje się tomografię komputerową, urografię oraz echotomografię.

Główną metodą leczenia jest zabieg operacyjny oraz chemioterapia i radioterapia w zależności od indywidualnych wskazań. Rokowania uzależnione są od wieku dziecka im szybciej zmiana zostanie stwierdzona i wdroży się właściwe leczenie tym większe szanse na uniknięcie przerzutów i pełne wyleczenie.

Typy nowotworu nerki

  1. Rak brodawkowaty.
  2. Rak jasnokomórkowy.
  3. Rak chromofobny.
  4. Rak sarkomatoidalny.
  5. Rak z cewek zbiorczych.

Leczenie raka nerki

Leczenie nowotworu złośliwego nerki najczęściej opiera się przede wszystkim na zabiegu operacyjnym. Ten rodzaj raka w niewielkim stopniu reaguje na zabiegi chemioterapeutyczne oraz radioterapeutyczne.

Operacja może przebiegać w różny sposób, który uzależniony jest od stopnia zaawansowania nowotworu, umiejscowienia oraz rozległości. W przypadku późnej postaci choroby chirurg może dokonać usunięcia całej nerki razem nadnerczem oraz częścią moczowodu.

Jeśli guz jest mniejszych rozmiarów istnieje możliwość usunięcia go razem z fragmentem nerki. Nowotwór wykryty we wczesnym stadium daje możliwość wyłuskania guza bez konieczności resekcji całkowitej lub częściowej narządu. Operacje te coraz częściej wykonywane są metodą laparoskopową.

Jeśli dokonana została całkowita resekcja nerki nie zaleca się stosowania leczenia uzupełniającego w postaci zabiegów chemioterapii.

Po zabiegu operacyjnym wykorzystuje zabiegi leczenia uzupełniającego w postaci hormonoterapii oraz radioterapii. Chemioterapia znajduje zastosowanie sporadycznie.

Jeśli guz występował na obu nerkach konieczna po zabiegu może okazać się dializa a w przyszłości zaleca się wykonanie przeszczepu nerki.

Rokowania

Są ściśle powiązane ze stopniem zaawansowania nowotworu w momencie jego wykrycia, jak również jego rodzajem.

Statystyki wskazują na odnawianie się w ciągu 3 lat choroby uogólnionej lub miejscowej u około 20-50% pacjentów, którzy przeszli całkowitą resekcję nerki.

Jeśli natomiast nowotwór został wykryty w I stopniu swojego zaawansowania to przeżycie 5 lat wynosi nawet 80-90%.