Glejak mózgu – objawy, leczenie i rokowania

Glejaki stanowią aż około 70% wszystkich występujących wewnątrzczaszkowo nowotworów. Wywodzą się z glejowych komórek w mózgu i rdzeniu kręgowym. Nie jest to mimo wszystko nowotwór bardzo powszechny. Warto jednak wiedzieć, iż jego złośliwa forma może stanowić duże zagrożenie dla życia. Jest on zdecydowanie częściej diagnozowany u dzieci a niżeli u osób dorosłych. Stanowią drugi pod względem występowania najczęstszy nowotwór wieku dziecięcego.

U osób dorosłych glejak jako przyczyna zgonów wywołanych nowotworem znajduje się dopiero na 9 miejscu pośród mężczyzn i na 13 u pań.

Czynniki ryzyka/ przyczyny/ czynniki predysponujące

Komórki glejowe posiadają zdolność do podziałów komórkowych. Ta umiejętność stanowi o pojawieniu się zagrożenia wystąpienia nowotworu. W wieku dziecięcym podziały te zachodzą zdecydowanie szybciej dlatego nowotwory te są zdecydowanie bardziej powszechne u dzieci.

Objawy glejaka

Objawy jakie wywoła glejak mogą być urozmaicone, gdyż uzależnione są od miejsca w jakim zmiana nowotworowa się zlokalizuje oraz jak duża będzie.

Glejak - źródło: Wikipedia
Glejak – źródło: Wikipedia

Jeśli wielkość guza wpływa na zwiększenie ciśnienia śródczaszkowego to wyróżniamy grupę objawów, które występują niemal u każdego z chorych, nazywamy je objawami ogólnymi glejaka:

  • Zawroty głowy,
  • Bóle głowy,
  • Mdłości,
  • Wymioty,
  • Problemy z koncentracją,
  • Obrzęki mózgu,
  • Osłabienie sprawności umysłowej,
  • Otępienie,
  • Problemy z pamięcią,
  • Napady padaczkowe.

Pozostałe objawy jakie mogą pojawić się u chorych na glejaka dotyczą bezpośrednio umiejscowienia nowotworu.

Zależnie od tego w okolicy jakiego ośrodka w mózgu znajduje się rak może powodować różnego rodzaju zaburzenia:

  • Nieprawidłowe widzenie,
  • Zaburzenia mowy,
  • Zaburzenia słuchu,
  • Niedowłady,
  • Zaburzenia równowagi,
  • Uszkodzenia nerwów czaszkowych,
  • Afazja,
  • Zmiana osobowości osoby chorej,
  • Zaburzenia funkcji psychicznych,
  • Zaburzenia czucia,
  • Różnego rodzaju objawy neurologiczne.

Rodzaje glejaka

  • Glejak rozrastający się z komórek szeregu astrocytarnego – gwiaździak włókienkowy, gwiaździak anaplastyczny, gwiaździak włosowatokomórkowy, glejak wielopostaciowy.
  • Glejak rozrastający się z komórek wyściełających komory mózgu – wyściółczak– stanowi około 7% diagnozowanych glejaków.
  • Glejak rozrastający się z komórek skąpowypustkowych – skąpodrzewiak – stanowi około 10% diagnozowanych glejaków.
  • Glejak rozrastający się z komórek zarodkowych, inaczej rdzeniak – jest promienioczuły, szybko się rozrasta i najczęściej diagnozuje się go u dzieci.

Glejak wielopostaciowy

Jest to jedna z częstszych odmian tego nowotworu, gdyż stanowi aż około 50% wszystkich zachorowań. Jest to glejak wywodzący się z komórek glejowych układu gwieździstego. Wyróżnia go wysoki poziom złośliwości, plasuje się w IV najwyższym stopniu złośliwości. Glejak wielopostaciowy rozwija się w sposób niezwykle agresywny, w krótkim czasie zajmując okoliczne struktury mózgu.

Jego najpowszechniejszą lokalizacją są płaty czołowy oraz skroniowy. Rozwój obrębie płata skroniowego może powodować występowanie stanów depresyjnych, zaburzeń lękowych, jak również problemów z pamięcią. Natomiast jeśli guz zlokalizuje się w obrębie płata czołowego u pacjentów obserwuje się znaczący wzrost libido oraz poziomu agresji.

Glejak wielopostaciowy daje złe rokowania. Chorzy, którzy nie rozpoczną leczenia najczęściej umierają w przeciągu zaledwie 3 miesięcy od postawienia diagnozy. Jeśli wdrożone zostanie leczenie skojarzone składające się neurochirurgicznej operacji oraz radioterapii okres przeżycia wydłuża się do roku. Zaledwie u około 5% chorych udaje się uzyskać wieloletnie przeżycie.

Wyściółczaki, skąpodrzewiaki, gwiaździaki

Do ich rozwoju dochodzi najczęściej u młodych osób dorosłych. Są nowotworami łagodnymi jednak z tendencją do naciekania na półkule mózgu. W wielu przypadkach niewyleczone mogą przemienić się w glejaka wielopostaciowego. Stosuje się zwykle doszczętną resekcję guza w połączeniu z uzupełniającą radioterapią. Odpowiednio leczone guzy dają dość dobre rokowanie. W zależności od rozległości zmiany na mózgu może być ono różne. Podaje się jednak, że średnio 5 – letnie przeżycie osiągane jest u 65% chorych.

Glejaki rozwijające się w wieku dziecięcym

Najpowszechniej u dzieci występują rdzeniaki, gwiaździaki włosowatokomórkowe, wyściółczaki. Podstawę leczenia stanowi operacja neurochirurgiczna. U najmłodszych jest ona uzupełniana za pomocą chemioterapii, u starszych natomiast za pomocą radioterapii. Po zakończeniu leczenia notuje się 5-letnie przeżycie u około 60% dzieci.

Glejak mózgu u 15 letniego chłopca. Źródło: Wikipedia
Glejak mózgu u 15 letniego chłopca. Źródło: Wikipedia

Leczenie glejaka mózgu

Dobór odpowiedniego leczenia w przypadku glejaka uzależniony jest od kilku czynników:

  • Umiejscowienie nowotworu,
  • Naciekanie na sąsiednie tkanki,
  • Stopień złośliwości,
  • Wiek pacjenta,
  • Stan ogólny pacjenta.

Metodą najpowszechniej stosowaną jest neurochirurgiczna resekcja guza. Jeśli jest to możliwe to doszczętna. Gdy zajdzie natomiast taka konieczność to leczenie operacyjne jest uzupełniane poprzez radioterapię lub chemioterapię.

Rokowania w glejaku

Rokowania w przypadku glejaka są urozmaicone z uwagi na rożna wielkość guza, jego rodzaj czy położenie.

  • W przypadku glejaka wielopostaciowego przy podjętym leczeniu skojarzonym większość pacjentów przeżywa około roku. Zaledwie około 5% chorych przeżywa wiele lat. Bez leczenia czas przeżycia to około 3 miesięcy.
  • Inne rodzaje glejaków u osób dorosłych dają rokowanie na przeżycie 5- lat na poziomie 65%.
  • Glejaki wieku dziecięcego przy podjętym prawidłowym leczeniu rokują u 60% chorych na przeżycie 5 lat.