Kolonoskopia – badanie jelita grubego

Kolonoskopia to polecane i uznane badanie diagnostyczne jak i profilaktyczne w przypadku nowotworów końcowego odcinka układu pokarmowego. Endoskop o grubości zbliżonej do palca wskazującego umożliwia obejrzenie całego jelita grubego, jak również pobranie wycinka do badania histopatologicznego.

Dodatkowe zastosowania kolonoskopii

1. Zatamowanie krwawień w dolnym odcinku przewodu pokarmowego,
2. Usuwanie polipów,
3. Rozszerzane zwężeń jelitowych, np. u chorych po zabiegach operacyjnych,
4. W przypadkach nowotworów nieoperacyjnych wykorzystuje się zabieg jako metodę leczenia paliatywnego, pozwalającą na zmniejszenie rozmiarów guza i udrożnienie ostatniego odcinka przewodu pokarmowego.

Wskazania do kolonoskopii

Istnieje szereg czynników, które pretendują do przeprowadzenia kolonoskopii lub do poddawania się badaniu w sposób regularny:

• Krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
• Badania profilaktyczne w kierunku raka jelita – szczególnie jeśli w rodzinie występowały takie zachorowania oraz u osób z innych przyczyn narażonych na wystąpienie schorzenia,
• Polipy jelita grubego,
• Uchyłki jelita grubego,
• Niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza,
• Choroby zapalne jelit,
• Zmiany w rytmie wypróżnień (ołówkowate stolce, biegunki, zaparcia).

Kolonoskopia jako badanie profilaktyczne

Kolonoskopia stanowi badanie z pewnością nieprzyjemne i dyskomfortowe dla pacjenta, jednak jednocześnie wyróżnia się niską inwazyjnością i wysokim stopniem skuteczności diagnostycznej.

Osoby obciążone genetycznie lub posiadające się inne czynniki ryzyka powinny przeprowadzać to badanie regularnie.

Wykrycie polipów spowoduje wdrożenie leczenia jednak nie będzie ono silnie odciążające, zaś ich usunięcie może uchronić nas przed rozwojem nowotworu w najbliższych latach.

Kolonoskopia jest więc polecanym badaniem profilaktycznym.

Przygotowanie do badania

Przygotowanie do poddania się kolonoskopii należy rozpocząć już na około 7 dni przed badaniem.

W tym czasie należy:

• Unikać jedzenia buraków, gdyż mogą one fałszować kolor śluzówki jelita,
• Przestać spożywać owoce zawierające pestki, a w szczególności te z drobnymi pestkami, jak truskawki, kiwi czy winogrona,
• Unikać jedzenia pieczywa z ziarnami, siemienia, maku, musli itp.,
• Zaprzestanie przyjmowania preparatów żelaza,
• Osoby cierpiące na ciężkie, przewlekłe choroby takie jak cukrzyca powinny w pierwszej kolejności skontaktować się ze swoim lekarzem prowadzącym aby wspólnie ustalić schemat postępowania, gdyż przyjmowane leki mogą wpływać na przygotowanie do badania i na jego wynik,
• Osoby stosujące leki o działaniu przeciwzakrzepowym takie jak : acenocumarol czy syncumar muszą zgłosić się do swojego lekarza i przeprowadzić zmianę leków na heparynę niskocząsteczkową,
• W razie przyjmowania takich leków jak aspiryna czy acard konieczne jest zaprzestanie ich stosowania po odbyciu konsultacji z lekarzem przez którego zostały zalecone.

Kolejna zmiana następuje na 3 dni przed badaniem kolonoskopem, wówczas przygotowania muszą jeszcze się zmienić :

• Zaleca się stosowanie diety płynnej, wypijanie dowolnej ilości wody, kawy, herbaty, soków owocowych i warzywnych bez miąższu oraz zup bez warzyw i innych dodatków,
• Nie należy spożywać w tym czasie posiłków stałych.

Dzień przed badaniem:

• Jedynym posiłkiem dozwolonym jest śniadanie, nie powinno ono jednak zawierać mleka ani napojów gazowanych.
• W dniu przed kolonoskopią około godziny 14 rozpoczynamy przyjmowanie specjalnego preparatu o nazwie FORTRANS, jest on zapisywany na receptę i dostępny w aptekach. W opakowaniu znajdują się 4 saszetki, z których każdą rozpuszcza się w 1 litrze wody, Takie 4 litry napoju należy wypić w ciągu najbliższych 5-6 godzin. Od chwili gdy zaczniemy przyjmować napój nie wolno nic jeść, dopuszczalne jest picie herbaty lub niegazowanej wody. Smak tego roztworu można poprawić dodając sok z cytryny lub schładzając w lodówce. Organizm zareaguje wzmożonymi, częstszymi wypróżnieniami, pod koniec jedynie treścią płynną.

Przebieg kolonoskopii

Badanie pochłania najczęściej czas od 15 do 40 minut. Uzależnione jest to od stopnia zmian, rodzaju znieczulenia jak również tego czy w czasie badania przeprowadzane są dodatkowe zabiegi takie jak usuwanie polipów czy pobieranie tkanek do badania.

Po zgłoszeniu się do gabinetu konieczne jest przebranie się w specjalną odzież ochronną. Następnie pacjent układa się na leżance.

Najpowszechniej stosowaną pozycją jest ułożenie na lewym boku z kolanami podciągniętymi do brody, jednak w niektórych przypadkach wykorzystuje się również inne ułożenia ciała.

Zdarza się że konieczne jest przesunięcie się lub odwrócenie w czasie trwania kolonoskopii aby mogły zostać uwidocznione inne fragmenty jelita.

W pierwszej kolejności lekarz ogląda okolicę odbytu sprawdzając czy nie występują tam guzki krwawnicze, ropnie czy przetoki. Następnie nakłada żel o działaniu miejscowo znieczulającym i wykonuje badanie palcem przez odbyt (per rectum).

Kolonoskopia może być wykonywana w znieczuleniu miejscowym jak również ogólnym, dożylnym. Zastosowanie znieczulenia ogólnego pozwala bardziej wrażliwym pacjentom na lepsze zniesienia badania, które może powodować dyskomfort, rozpieranie, skurcze oraz wzdęcia w jamie brzusznej.

Najsilniejsze uczucie dyskomfortu powodowane jest przez powietrze, które wpompowuje się do wnętrza jelita w celu uwidocznienia jego ścian oraz przesuwanie ramienia endoskopu. Pacjenci krępują się również na skutek gazów oraz płynów, które w czasie badania wydostają się z odbytu, pamiętajmy jednak, że jest to sytuacja całkowicie naturalna.

Zdarza się że wprowadzenie endoskopu do końca, do samej granicy między jelitem cienkim a grubym jest niemożliwe z różnych przyczyn. Wówczas lekarz może uznać że uzyskany obraz jest wystarczający i zadowalający lub zlecić dodatkowe dalsze badania.